Re: NGUYEN NHAN VN CHAM PHAT TRIEN
Đã gửi: Thứ 3 13/11/07 22:20
TÍNH DÂN CHỦ LÀNG MẠC VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC.
Tính dân chủ, như là một hệ quả của tính cộng đồng, là một đặc điểm quan trọng trong nguyên tắc ứng xử của người Việt Nam. Không giống như những thể chế dân chủ phương Tây, tính dân chủ trong văn hóa Việt Nam có những nét độc đáo riêng với những ưu điểm cũng như nhược điểm ảnh hưởng rất lớn đến đời sống xã hội của người Việt.
Tính dân chủ trong văn hóa Việt Nam được hình thành từ hai yếu tố: văn hóa và lịch sử. Tính dân chủ bắt nguồn từ một hình thức tổ chức cộng đồng quan trọng nhất trong văn hóa Việt: làng. Nếu người dân Trung Hoa chỉ có quan hệ nhà nước, không qua một giới trung gian nào thì người dân Việt Nam lại tồn tại trong mối quan hệ làng – nước. Làng vừa là công cụ phục vụ cho nhà vua trong những công việc như thu thuế, tuyển mộ quân lính lại vừa có tác dụng che chở người dân chống lại bộ máy quan liêu của triều đình.
Với truyền thống văn hóa nông nghiệp âm tính, người Việt Nam có khuynh hướng sống hài hòa với tự nhiên, từ đó dẫn đến nguyên tắc trọng tình cảm và nhu cầu về một đời sống hòa thuận. Nhưng muốn sống dựa trên tình cảm, trong quan hệ xã hội, con người phải tôn trọng và cư xử bình đẳng (dân chủ) với nhau. Chính làng đã tạo ra một vị thế, diện mạo ổn định cho người dân, là môi trường nuôi dưỡng tinh thần dân chủ mà các nhà khoa học gọi là nền dân chủ làng mạc.
Lịch sử dân tộc Việt Nam được viết nên bằng những trang sử chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập tự do và toàn vẹn lãnh thổ. Trải qua ngàn năm Bắc thuộc, nhân dân ta phải luôn đoàn kết, dựa vào sức mình để chống lại chế độ cai trị hà khắc của ngoại bang. Vì vậy, những người cai trị đất nước thường cũng là người lãnh đạo các cuộc chiến tranh giữ nước hiểu rất rõ vai trò và sức mạnh to lớn của khối đoàn kết cộng đồng. Trong suốt tiến trình lịch sử, người dân Việt luôn thể hiện tính chủ động trong các hoạt động liên quan đến vận mệnh đất nước . Tính dân chủ còn thể trong mối tương quan giữa người cai trị (vua) với người dân. Người dân Việt Nam luôn ý thức rõ nước không phải là tài sản riêng của một dòng họ nào cả mà của toàn thể nhân dân. Vì đối với người Việt, “trung” là với nước chứ không phải một dòng họ nên khi xảy mâu thuẫn giữa vua với đất nước thì đất nước là yếu tố quyết định.
Bên cạnh những ưu điểm như tạo được sự ổn định và bảo vệ được người dân khỏi sự áp bức của bộ máy chính quyền, tính dân chủ làng mạc đã có những tác động tiêu cực
Thứ nhất, tính dân chủ dẫn đến tình trạng cào bằng, vai trò cá nhân bị thủ tiêu. Trong doanh nghiệp, điều này thể hiện rõ qua tình trạng lãnh đạo tập thể. Các quyết định ở phần lớn các công ty Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tham khảo ý kiến nhân viên. Đây chính là một hình thức của bệnh sợ trách nhiệm. Là quyết định chung nên khi xảy ra sự cố, không thể đổ lỗi cho ai cả. Từ thực tế không ai chịu trách nhiệm dẫn đến việc không ai thực sự quan tâm giải quyết vấn đề xảy ra.
Thứ hai tính dân chủ khiến cho ý thức phục tùng cấp trên kém phát triển. Hiện tượng “trên bảo dưới không nghe” là tình trạng phổ biến trong quản trị ở Việt Nam. Người nhân viên thường chỉ phục tùng cấp trên ở một mức độ tương đối và có khi chỉ làm theo ý mình. Khi xảy ra sai phạm, người cấp trên cũng gặp khó khăn khi xử phạt nghiêm khắc cấp dưới.
Thứ ba, tính dân chủ trong truyền thống văn hóa Việt Nam cùng với đặc điểm trọng tình hơn trọng lý dẫn đến ý thức tôn trọng pháp luật không cao. Chức năng của pháp luật chính là đảm bảo sự ổn định của xã hội và bảo vệ quyền lợi của mọi người. Ở các nhà nước phương Tây, pháp luật có tính tối thượng, bắt buộc mọi người dân phải tuân theo. Tuy nhiên, ở Việt Nam, “tình trạng phép vua thua lệ làng” vẫn còn hết sức phổ biến. Vì vậy, tình trạng các công ty làm ăn theo kiểu “lách luật” vẫn xảy ra thường xuyên. Các doanh nghiệp chưa ý thức được tôn trọng pháp luật chính là cách đảm bảo sự phát triển bền vững của mình.
Từ đó cho thấy, để phát triển đất nước, chúng ta cần phải khắc phục những tàn dư của tính dân chủ làng mạc. Ý thức tuân thủ kỷ luật trong doanh nghiệp và tôn trọng pháp luật trong đời sống xã hội là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để khắc phục tình trạng chậm phát triển và xây dựng đất nước vững mạnh về mọi măt.
Tính dân chủ, như là một hệ quả của tính cộng đồng, là một đặc điểm quan trọng trong nguyên tắc ứng xử của người Việt Nam. Không giống như những thể chế dân chủ phương Tây, tính dân chủ trong văn hóa Việt Nam có những nét độc đáo riêng với những ưu điểm cũng như nhược điểm ảnh hưởng rất lớn đến đời sống xã hội của người Việt.
Tính dân chủ trong văn hóa Việt Nam được hình thành từ hai yếu tố: văn hóa và lịch sử. Tính dân chủ bắt nguồn từ một hình thức tổ chức cộng đồng quan trọng nhất trong văn hóa Việt: làng. Nếu người dân Trung Hoa chỉ có quan hệ nhà nước, không qua một giới trung gian nào thì người dân Việt Nam lại tồn tại trong mối quan hệ làng – nước. Làng vừa là công cụ phục vụ cho nhà vua trong những công việc như thu thuế, tuyển mộ quân lính lại vừa có tác dụng che chở người dân chống lại bộ máy quan liêu của triều đình.
Với truyền thống văn hóa nông nghiệp âm tính, người Việt Nam có khuynh hướng sống hài hòa với tự nhiên, từ đó dẫn đến nguyên tắc trọng tình cảm và nhu cầu về một đời sống hòa thuận. Nhưng muốn sống dựa trên tình cảm, trong quan hệ xã hội, con người phải tôn trọng và cư xử bình đẳng (dân chủ) với nhau. Chính làng đã tạo ra một vị thế, diện mạo ổn định cho người dân, là môi trường nuôi dưỡng tinh thần dân chủ mà các nhà khoa học gọi là nền dân chủ làng mạc.
Lịch sử dân tộc Việt Nam được viết nên bằng những trang sử chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập tự do và toàn vẹn lãnh thổ. Trải qua ngàn năm Bắc thuộc, nhân dân ta phải luôn đoàn kết, dựa vào sức mình để chống lại chế độ cai trị hà khắc của ngoại bang. Vì vậy, những người cai trị đất nước thường cũng là người lãnh đạo các cuộc chiến tranh giữ nước hiểu rất rõ vai trò và sức mạnh to lớn của khối đoàn kết cộng đồng. Trong suốt tiến trình lịch sử, người dân Việt luôn thể hiện tính chủ động trong các hoạt động liên quan đến vận mệnh đất nước . Tính dân chủ còn thể trong mối tương quan giữa người cai trị (vua) với người dân. Người dân Việt Nam luôn ý thức rõ nước không phải là tài sản riêng của một dòng họ nào cả mà của toàn thể nhân dân. Vì đối với người Việt, “trung” là với nước chứ không phải một dòng họ nên khi xảy mâu thuẫn giữa vua với đất nước thì đất nước là yếu tố quyết định.
Bên cạnh những ưu điểm như tạo được sự ổn định và bảo vệ được người dân khỏi sự áp bức của bộ máy chính quyền, tính dân chủ làng mạc đã có những tác động tiêu cực
Thứ nhất, tính dân chủ dẫn đến tình trạng cào bằng, vai trò cá nhân bị thủ tiêu. Trong doanh nghiệp, điều này thể hiện rõ qua tình trạng lãnh đạo tập thể. Các quyết định ở phần lớn các công ty Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tham khảo ý kiến nhân viên. Đây chính là một hình thức của bệnh sợ trách nhiệm. Là quyết định chung nên khi xảy ra sự cố, không thể đổ lỗi cho ai cả. Từ thực tế không ai chịu trách nhiệm dẫn đến việc không ai thực sự quan tâm giải quyết vấn đề xảy ra.
Thứ hai tính dân chủ khiến cho ý thức phục tùng cấp trên kém phát triển. Hiện tượng “trên bảo dưới không nghe” là tình trạng phổ biến trong quản trị ở Việt Nam. Người nhân viên thường chỉ phục tùng cấp trên ở một mức độ tương đối và có khi chỉ làm theo ý mình. Khi xảy ra sai phạm, người cấp trên cũng gặp khó khăn khi xử phạt nghiêm khắc cấp dưới.
Thứ ba, tính dân chủ trong truyền thống văn hóa Việt Nam cùng với đặc điểm trọng tình hơn trọng lý dẫn đến ý thức tôn trọng pháp luật không cao. Chức năng của pháp luật chính là đảm bảo sự ổn định của xã hội và bảo vệ quyền lợi của mọi người. Ở các nhà nước phương Tây, pháp luật có tính tối thượng, bắt buộc mọi người dân phải tuân theo. Tuy nhiên, ở Việt Nam, “tình trạng phép vua thua lệ làng” vẫn còn hết sức phổ biến. Vì vậy, tình trạng các công ty làm ăn theo kiểu “lách luật” vẫn xảy ra thường xuyên. Các doanh nghiệp chưa ý thức được tôn trọng pháp luật chính là cách đảm bảo sự phát triển bền vững của mình.
Từ đó cho thấy, để phát triển đất nước, chúng ta cần phải khắc phục những tàn dư của tính dân chủ làng mạc. Ý thức tuân thủ kỷ luật trong doanh nghiệp và tôn trọng pháp luật trong đời sống xã hội là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để khắc phục tình trạng chậm phát triển và xây dựng đất nước vững mạnh về mọi măt.