Bài tập: Xây dựng định nghĩa theo quy trình 7 bước
Định nghĩa khái niệm: “Văn hóa truyền thống tộc người”
* Bước 1:
Tìm tất cả những định nghĩa hiện có về khái niệm “Văn hóa”
1- Khái niệm văn hóa được hiểu là “trình độ cao trong sinh hoạt xã hội, biểu hiện của văn minh” (Từ điển Tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học, Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm Từ điển học 1997).
2- Trong tác phẩm “Thập kỷ thế giới phát triển văn hóa từ 1978 – 1997”, UNESCO đã định nghĩa: “Văn hóa là tổng thể các hệ thống giá trị bao gồm các mặt tình cảm, tri thức, vật chất, tinh thần của xã hội”.
3- Hay nói như Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quyển Hồ Chí Minh toàn tập (1995), tập III, tr.3, NXB Chính trị Quốc gia, thì “Văn hóa là sự tổng hợp của mọi hình thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.
Định nghĩa khái niệm truyền thống: Là những giá trị quá khứ truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Là những cái vốn có, tự có, tại chỡ, kế thừa từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Định nghĩa khái niệm “Tộc người”: Khái niệm “dân tộc” dùng để chỉ các dân tộc trong 54 “dân tộc” ở Việt Nam như dân tộc Kinh (Việt), dân tộc Chăm,… Trong trường hợp này, “các dân tộc” ở đây là “các tộc người” (Ethnics), và mỗi “dân tộc” cụ thể trong “các dân tộc ở Việt Nam là mỗi “tộc người” cụ thể (Ethnic).
- Khái niệm “tộc người” được sử dụng trong đề tài với ba tiêu chí cơ bản: ngôn ngữ, văn hóa và ý thức tự giác tộc người để gọi tên và xác định một thành phần tộc người cụ thể.
* Bước 2: Phân tích
Định nghĩa phải đạt yêu cầu về hình thức là rõ ràng, dễ hiểu, ngắn gọn; đạt yêu cầu về nội dung và có ý nghĩa đạt được sự nhất quán trong việc triển khai đề tài.
* Bước 3: Tổng hợp và thử đưa ra định nghĩa mới
- Từ những khái niệm cơ bản trên, chúng ta thấy theo nghĩa tổng quát nhất, văn hóa truyền thống là sự tổng hợp, kết tinh những giá trị vật chất, tinh thần của một tộc người được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đó là tinh thần được cô đọng, chắt lọc qua mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn và tồn tại, duy trì cho đến ngày nay.
* Bước 5: Tìm 1 khái niệm rộng hơn cùng loại để quy khái niệm được định nghĩa vào
- Khái niệm rộng hơn cùng loại ở đây chính là khái niệm văn hóa đã được trình bày ở trên.
* Bước 6: Chỉ ra những đặc trưng khu biệt khái niệm được định nghĩa
- Hình thành từ ngày xưa: Những giá trị vật chất và tinh thần đặc sắc được hình thành từ ngày xưa.
- Mang tính kế truyền: Kế truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
