HOÀN CHỈNH BẢI TẬP 3: LẬP ĐỀ CƯƠNG
A. DẪN NHẬP1.Lý do chọn đề tàiĐã từ rất lâu trong đời sống văn hóa của người Việt, Tết Nguyên đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống. Với những đặc trưng riêng, Tết Nguyên đán Việt Nam chứa những giá trị nhân văn thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, vũ trụ. Tết còn là dịp để mọi người trở về bên gia đình, về với người thân, tìm về với cội nguồn đã sinh thành… Ông cha ta quan niệm rằng ngày Tết đầu xuân là cơ hội để mọi người cùng trở về đoàn tụ với gia đình, tri ân với tổ tiên, rũ bỏ những cái không hay không đẹp của năm cũ và để chuẩn bị cho một khởi đầu mới tốt đẹp hơn. Hương vị tết truyền thống còn giữ lại trong những câu ca dao quen thuộc, như:
“Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh trưng xanh”
Tết cổ truyền trong thời đại toàn cầu hóa đã không còn giữ lại hết giá trị của tết xưa. Ngay trong câu ca dao trên, chúng ta chỉ còn thấy được thịt mỡ, dưa hành, bánh chưng xanh trong mỗi dịp tết. Cây nêu, tràng pháo, câu đối đỏ, vì nhiều lý do khác nhau đã dần không còn. Thời gian khoảng đầu năm 2014, một vấn đề cũ nhưng vẫn “nóng” gây chú ý trong cộng đồng, đó là ý kiến bỏ tết cổ truyền và đón năm mới theo tết dương lịch. Có khá nhiều ý kiến tranh cãi đã được đưa ra, chưa có sự thống nhất nào, và đến nay thì sự việc đã dần im ắng. Nhưng chắc chắn những cái tết sau này thì vấn đề này sẽ được gợi lại. Bởi không thể phủ nhận việc chúng ta đang sống trong thời đại hội nhập, toàn cầu hóa, điều này thúc đẩy văn hóa quốc gia cần thay đổi để hòa nhập chung với thế giới. Tuy nhiên, Việt Nam là dân tộc có văn hóa vững bền, đã trải qua thăng trầm trong lịch sử, một quốc gia như vậy sẽ không dễ để mất bản sắc văn hóa trước một xu thế nào. Thực trạng tết dần không còn không khí như xưa là do chúng ta đang đứng giữa con đường chuyển đổi, hướng đi đúng đắn cũng chưa được vạch ra. Đó không phải là quyết định cho một ngày hay ba ngày tết, mà đó phải là quyết định và hướng đi cho giá trị truyền thống của dân tộc trước xu thế chung của toàn cầu. Chính vì những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “giá trị văn hóa tết cổ truyền trong thời đại toàn cầu hóa” cho tiểu luận kết thúc học phần.
2.Mục đích nghiên cứu-Tìm hiểu về những nét đẹp của tết cổ truyền, giá trị văn hóa của tết trong đời sống văn hóa người Việt. Từ đó tìm hiểu những vấn đề liên quan đến giá trị truyền thống trong đời sống hiện đại.
-Đóng góp góc nhìn khác về vấn đề bảo tồn giá trị tết truyền thống.
3.Lịch sử vấn đềVấn đề văn hóa tết cổ truyền không phải là vấn đề mới trong nghiên cứu khóa học. Đã có nhiều sách của những tác giả có uy tín về vấn đề này, như:
-Tết cổ truyền của người Việt. Lê Trung Vũ (chủ biên). NXB văn hóa thông tin 2002. 483 trang.
-Phong vị tết Việt. Nhiều tác giả (tập hợp bài viết). NXB phụ nữ. 2010. 299 trang.
-Tết trong đời sống tâm linh người Việt. Nhiều tác giả. NXB văn hóa thông tin 2008. 227 trang.
Bên cạnh đó, số lượng các bài viết về tết cổ truyền của giới học thuật cũng khá là nhiều. Và mỗi dịp tết đến, những vấn đề mang tính đương thời về tết cũng được thảo luận, hoặc được tìm hiểu từ ý kiến của những tác gia uy tín. Về vấn đề bảo tồn tết cổ truyền, dưới góc độ quản lý, thì ban Tuyên giáo Trung ương cũng đã từng tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề "Tết cổ truyền - nhìn từ góc độ văn hóa".
4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứuXác định đối tượng: Tết cổ truyền Việt Nam
Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
-Chủ thể: chủ yếu tộc người Kinh (Việt)
-Không gian: Việt Nam
-Thời gian: tết trong truyền thống và chủ yếu tập trung tết cổ truyền trong thời đại hội nhập toàn cầu hóa.
5.Ý nghĩa khoa học và thực tiễnVề mặt khoa học: đóng góp cách nhìn tổng quan về giá trị văn hóa của tết cổ truyền. Đặt ra những vấn đề còn bất cập giữa tết cổ truyền và xu hướng hội nhập, đóng góp một số giải pháp.
Về mặt thực tiễn: cá nhân tác giả có những cách nhìn mới về tết cổ truyền.
6.Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệuPhương pháp miêu tả, tường thuật.
Phương pháp tổng hợp, phân tích, đối chiếu, bình luận.
7.Bố cục đề cương
Chương 1: Cơ sở lý luận về văn hóa tết cổ truyền
Chương 2: Giá trị văn hóa tết cổ truyền trong đời sống văn hóa Việt Nam
Chương 3: Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tết cổ truyền Việt Nam trong thời đại toàn cầu hóa
B. NỘI DUNGChương 1 Cơ sở lý luận về văn hóa tết cổ truyền 1.1 Các khái niệm
1.1.1 Định nghĩa “Tết”
1.1.2 Khái niệm “Tết Nguyên Đán”
1.2 Lịch sử hình thành tết cổ truyền
1.3 Đặc điểm về thời gian diễn ra tết cổ truyền
1.4 Không gian văn hóa diễn ra tết cổ truyền
1.5 Chủ thể văn hóa trong tết cổ truyền
1.6 Sự khác biệt tết cổ truyền ở các vùng Bắc – Trung – Nam Việt Nam
1.7 Phân biệt mừng năm mới của các nước trên thế giới theo lịch âm và lịch dương.
Chương 2 Văn hóa tết cổ truyền trong đời sống văn hóa Việt Nam 2.1 Giá trị văn hóa tết cổ truyền trong truyền thống
2.1.1 Giá trị lịch sử
2.1.2 Giá trị tinh thần
2.1.3 Giá trị tâm linh
2.2 Giá trị văn hóa tết cổ truyền trong thời hiện đại
2.2.1 Giá trị lịch sử
2.2.2 Giá trị tinh thần
2.2.3 Giá trị tâm linh
2.3 Giá trị văn hóa tết cổ truyền qua trải nghiệm của tác giả
Chương 3 Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tết cổ truyền trong thời đại toàn cầu hóa 3.1 Giữ gìn những giá trị truyền thống của tết cổ truyền
3.2 Giải pháp để bảo tồn giá trị tết và hội nhập cùng xu hướng toàn cầu hóa.
KẾT LUẬNCũng như các nước đang phát triển trong khu vực Đông Nam Á, nước ta đang cố gắng phát triển gắn liền với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong trời đại mới khi mà làn sóng văn hóa phương Tây đang du nhập vào. Có thể nói, bên cạnh những nét đẹp truyền thống khác, Tết cổ truyền vẫn còn là một sinh hoạt văn hóa vừa lưu giữ những giá trị truyền thống, vừa thích nghi với nhịp sống hiện đại hiện nay. Hội nhập để phát triển, nhưng bên cạnh đó, chúng ta là những người con của thế hệ hôm nay và mai sau hãy giữ gìn và phát huy truyền thống vẻ vang của dân tộc. Bảo tồn các phong tục cũ phù hợp với xu thế phát triển mới để giữ gìn ý nghĩa thiêng liêng, nết đẹp văn hóa của Tết cổ truyền trong trái tim mỗi con người Việt Nam.
DANH MỤC THAM KHẢOTài liệu Tiếng Việt1.Đinh Gia Khánh. Văn hóa dân gian Việt Nam trong bối cảnh văn hóa Đông Nam Á, NXB KHXH, 1993.
2.Phan Kế Bính. Việt Nam phong tục, NXB Tp. Hồ Chí Minh, 1992.
3.Nhiều tác giả. Phong vị Tết Việt. NXB Phụ nữ. 2013
4.Trần Ngọc Thêm. Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB GD. 2001
5.Trần Ngọc Thêm. Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam: Cái nhìn hệ thống - loại hình, NXB Tp. Hồ Chí Minh, 1996.
6.Trương Thìn (biên soạn). 101 điều cần biết về tín ngưỡng và phong tục Việt Nam, NXB Thời đại, 2010.
7.Toan Ánh. Nếp cũ, hương nước hồn quê. NXB Trẻ 2010
Tài liệu internet1.Những nét mới trong ngày tết cổ truyền của người Việt.
http://vtin.vn/van-hoa-2/nhung-net-moi- ... guoi-viet/2.Nguồn gốc và ý nghĩa ngày tết nguyên đán
http://namkna.blogspot.com/2014/01/nghi ... en-an.html3.Trần Đăng Sinh. Bảo tồn và phát huy giá trị Tết cổ truyền dân tộc. Tạp chí tuyên giáo 2013
http://www.tuyengiao.vn/Home/MagazineContent?ID=14524.Nguồn gốc và ý nghĩa ngày tết cổ truyền dân tộc.
http://diendan.lyhocdongphuong.org.vn/b ... guyen-dan/5.Trần Quốc Vượng. Văn hóa tết và Tết văn hóa.
http://www.vanhoahoc.vn/nghien-cuu/van- ... n-hoa.html