I. Các cặp phạm trù đối lập
Tính cách “Nịnh” >< Tính ngay thẳng, chính trực, tính sỉ diện…
Không nhân cách >< Nhân cách
Khôn khéo trong giao tiếp >< không khôn khéo trong giao tiếp
Được lòng người >< mất lòng người
Thuận lợi trong công việc. (Được) >< không thuận lợi trong công việc. (Mất)
II. Phân tích từng cặp đối lặp bằng phương pháp dịch lý
2.1 Tính tương hiện
Từ xưa đến nay, chúng ta thường hay quan niệm “Nịnh” là một thói xấu, nhưng ở một phương diện nào đó, “Nịnh” giúp cho con người đạt được những lợi ích cần thiết, giúp vượt qua những khó khăn, nguy hiểm… Từ xưa, nhiều nhân vật làm nên lịch sử nhờ tính cách “Nịnh” – “nếm mật nằm gai” để tồn tại, vì “muốn làm chuyện lớn phải hy sinh chuyện nhỏ”...
“Nịnh” cũng là một “nghệ thuật” trong cách ứng xử của người với người. Vì bản chất của tính cách “Nịnh” (chủ thể Nịnh ý thức được) là tạo được sự hài lòng cho người khác và cộng đồng trong giao tiếp hàng ngày.
Tính cách “Nịnh” cũng là “bức tường” gián tiếp quan trọng giúp cho chủ thể giữ được hài hòa trong cuộc sống hàng ngày, tránh mất lòng người. Ngày xưa ông bà ta đã từng có câu “khôn cũng chết, dại cũng chết, biết là không chết”; hay cách ứng xử linh hoạt “gió chiều nào xuôi theo chiếu đó”… – là nội dung biểu hiện của hình thức “Nịnh”.
2.2 Tính tương hóa
“Nịnh” cũng được xem là một “nghệ thuật” trong văn hóa ứng xử - giao tiếp giữa người với người, người với xã hội. Nhưng, “Nịnh” ở một mức độ nào đó có thể chấp nhận được là “nghệ thuật giao tiếp”, và “Nịnh” trở thành “trò cười” và gây phản cảm cho công chúng cũng như chính người được “Nịnh”.
“Nịnh” ở mức độ vừa phải, cần “Nịnh” lúc nào, bằng lời lẽ gì, trực tiếp hay gián tiếp… có thể “lấy” được lòng người và mất lòng người. Vì vậy trong tính cách “Nịnh” tồn tại hai mặt “văn hóa” (được lòng một hoặc nhiều người, hay còn gọi là “Nịnh đầm”, “biết cách Nịnh”…) và “phản văn hóa” (mất lòng một hoặc nhiều người, hay còn gọi “Nịnh vô tội vạ”, “Nịnh lộ”...).
Nếu trong giao tiếp hàng ngày, chủ thể giao tiếp không biết “Nịnh” (cách ứng xử xét trong hệ tọa độ K – C – T) mà quá ngay thẳng thì, bản thân chủ thể giao tiếp với một hay nhiều đối tượng giao tiếp sẽ thiếu tình cảm; chủ thể không đạt được mục đích giao tiếp, thậm chí kết quả còn ngược lại…
2.3 Tính hướng hòa
Mục đích của giao tiếp là tạo quan hệ và duy trì tình cảm, vì vậy, “Nịnh” cũng là một hình thức để duy trì quan hệ giao tiếp và duy trì tình cảm giữa người với người.
“Nịnh” ở một C – T – K nào đó được xem là yếu tố quan trọng giúp đạt được mục đích cao hơn trong giao tiếp, đạt được nhiều mục tiêu to lớn hơn… mà người mang tính cách quá ngay thẳng sẽ không thể đạt được, cũng như ông bà ta đã từng nói “Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, “Chim khôn kêu tiếng rảnh rang, người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”…
3. Phân tích tên đề tài
Từ khóa: Tính cách, “Nịnh”, góc nhìn văn hóa