Bài tập 4: Xây dựng định nghĩa theo quy trình
1. Tìm và phân loại các định nghĩa hiện có về "Lễ hội"
(1) M.Bachie cho rằng: “Lễ hội là cuộc sống được tái hiện dưới hình thức tế lễ và trò biểu diễn, đó là cuộc sống chiến đấu của cộng đồng cư dân. Tuy nhiên bản thân cuộc sống không thể thành lễ hội được nếu chính nó không được thăng hoa, liên kết và quy tụ lại thành thế giới tâm linh, tư tưởng của các biểu tượng,vượt lên trên thế giới của những phương tiện và điều kiện tất yếu. Đó là thế giới, là cuộc sống thứ hai thoát ly tạm thời thực tại hữu hiện, đạt tới hiện thực lý tưởng mà ở đó, mọi thứ đều trở nên đẹp đẽ, lung linh, siêu việt và cao cả”.
(2) Wikipedia: "Lễ là hệ thống các hành vi, động tác nhằm biểu hiện lòng tôn kính của con người đối với thần linh, phản ánh những ước mơ chính đáng của con người trước cuộc sống mà bản thân họ chưa có khả năng thực hiện. Hội là sinh hoạt văn hoá, tôn giáo, nghệ 3 thuật của cộng đồng, xuất phát từ nhu cầu cuộc sống, từ sự tồn tại và phát triển của cộng đồng, sự bình yên cho từng cá nhân, hạnh phúc cho từng gia đình, sự vững mạnh cho từng dòng họ, sự sinh sôi nảy nở của gia súc, sự bội thu của mùa màng, mà từ bao đời nay quy tụ niềm mơ ước chung vào bốn chữ "nhân khang, vật thịnh".
(3) Phan Đăng Nhật: “ Lễ hội là một pho lịch sử khổng lồ, ở đó tích tụ vố số những phong tục, tín ngưỡng, văn hóa, nghệ thuật và cả các sự kiện xã hội – lịch sử quan trọng của dân tộc....Lễ hội còn là nơi bảo tồn, tích tụ văn hóa (theo nghĩa rộng) của nhiều thời kỳ lịch sử trong quá khứ dồn nén lại cho tương lai”.
(4) Trần Ngọc Thêm: "Lễ hội là hệ thống phân bố theo không gian: mỗi vùng có những lễ hội riêng của mình. Lễ hội bao gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ mang ý nghĩa tạ ơn và cầu xin; phần hội gồm các trò chơi giải trí hết sức phong phú."
2. Phân tích định nghĩa theo yêu cầu định nghĩa
(1) - Hình thức: rõ ràng, cụ thể
- Nội dung: thiếu tính khái quát, dài dòng, khó hiểu.
(2) Hình thức:
- Dễ phù hợp với các đối tượng
- Dễ hiểu
Nội dung: - Phạm vi bao quát rộng
(3) Hình thức: Rõ ràng nhưng liệt kê dài dòng (2 câu)
Nội dung: Chưa có tính khái quát
- Khó phù hợp khi đối tượng thay đổi
(4) Hình thức: Rõ ràng, dẽ hiểu.
Nội dung: - Tính khái quát cao
- Dễ phù hợp với đối tượng khác nhau
- Toàn diện
Nhược điểm: - Chưa ngắn gọn, xúc tích.
3. Phân loại định nghĩa, xác định những nét chung có thể tiếp thu, các đặc trưng sai / thiếu cần sửa chữa bổ sung:
Định nghĩa nêu đặc trưng: (1), (3)
Định nghĩa miêu tả: (2), (4)
Các nét định nghĩa chung có thể tiếp thu:
- Là hệ thống hành vi thể hiện sự tôn kính của con người với thần linh
- Là hệ thống không gian
- Gồm phần lễ và phần hội
4.Tìm tất cả các cách khái niệm hiện hành, đối chiếu với kết quả để điều chỉnh bổ sung các đặc trưng cùng nội dung cụ thể của chúng.
Đa số các định nhĩa đều mang tính miêu tả, chưa có tính khái quát cao nhất do đó cần có một định nghĩa mang tính khái quát và ngắn gọn hơn.
5.Xác định đặc trưng giống (khái niệm rộng hơn cùng loại, cấp zero)
"Lễ hội" nằm trong văn hóa tổ chức đời sống cộng đồng, là nhu cầu về đời sống tinh thần của con người.
6.Xác định đặc trưng loài cho phép khu biệt khái niệm được định nghĩa với các khái niệm khác cùng bậc
7. Lập sơ đồ cấu trúc
Lễ hội là hệ thống giá trị tinh thần của con người bao gồm phần lễ mang ý nghĩa tạ ơn, cầu xin (tính thiêng) và phần hội mang tính giải trí (trò chơi, hat múa,...)