Môn: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VĂN HÓA HỌC
GVHD: GS.VS.TSKH TRẦN NGỌC THÊM
Học viên: Huỳnh Thanh Bình
Lớp: Cao học văn hóa học K17B
MSHV: 166031064014
Bài tập thực hành 4: Xây dựng định nghĩaTrong tín niệm Hindu
-
Asura: “thần thánh, siêu phàm”. Trong những phần cổ xưa nhất của Rig-veda, Asura là thuật ngữ để chỉ cho linh hồn/thần linh tối cao. Về sau này, Asura mang ý nghĩa hoàn toàn trái ngược và trở nên có nghĩa như ngày nay: một thứ quỷ quái hay kẻ thù địch của các chư thiên (Deva).
-
Rakshasa/Raksha (Sanskrit) là một sinh vật thần thoại có hình dáng, tính cách của loài người hoặc quỷ thần bất thiện trong Hindu giáo và Phật giáo. Những Rakshasa là yêu tinh hay quỷ, gọi thường là chằn. Chúng cũng được coi là kẻ ăn thịt người (Nri-chaksha, Kravyad). Rakshasa nữ được gọi là Rakshasi, tục gọi bà chằn/bà chằn cái.
Nguồn dữ liệu khác lại cho rằng những Rakshasa, không hoàn toàn xấu/ác như nhau, nên có thể phân chia chúng thành ba loại – 1/Những sinh vật có hình dáng, kiểu cách giống như Yaksha (Dạ Xoa); 2/Kẻ khổng lồ luôn thù địch với các vị thần; 3/Trong cách hiểu thông thường, Rakshasa là loài ma quỷ yêu tinh thường lui tới các nghĩa địa, phá phách các cuộc tế lễ, quấy nhiễu những người mộ đạo, nhập vào các xác chết, nuốt sống con người và hãm hại nhân loại bằng đủ mọi cách.
- Dạ Xoa trong các ngôn ngữ có nhiều tên gọi khác nhau:
Yaksha/Phạn, Yakkha/Pali, Hoa: Yecha, Tạng: Gnod-shyin, Khmer: Yăk, Thái:Yak/Nhak. Về giới tính, bên cạnh Dạ Xoa còn có Dạ Xoa nữ (Phạn: Yaksi hoặc Yakshini; Yakshini cũng gọi là Yaksini hay Yaksi và Yakkhini trong tiếng Pali).
Yaksha vốn là tên gọi chỉ một loại nhiên thần, thường là nhân từ, là kẻ trông coi kho tàng châu báu tự nhiên ẩn giấu trong đất hay rễ cây. Chúng thường xuất hiện trong các thần thoại Hindu giáo và kinh văn Phật giáo.
Trong thần thoại Hindu và Phật giáo, yaksha/yakshini có tính cách hai mặt. Một mặt, yaksha là vị tiên xinh đẹp vô thưởng vô phạt, được nối kết với rừng, núi. Nhưng bên cạnh đó cũng tồn tại một kiểu yaksha nham hiểm, cay độc, đôi khi giống ma quỷ (bhuta) ở những nơi hoang vu, vắng vẻ thường rình rập để ăn tươi nuốt sống những lữ khách tương tự như La Sát (rakshasa).
-
Chằn tinh: Yêu quái trong truyện cổ tích thần thoại
=> Một cách tổng quát, khái niệm về chằn được hiểu là sinh vật có sức mạnh thể chất, hình tướng dữ dằn, sở đắc nhiều tài phép, biến hóa khôn lường và phẩm chất thiện ác thì tùy thuộc vào từng loại chằn khác nhau và cũng được biến đổi, thậm chí là hoán đổi, tùy theo ngữ cảnh lịch sử-văn hóa.
Tài liệu tham khảo:1. John Dowson, Classical dictionary of Hindu mythology and religion, geography, history, and literature; M.R.A.S; Rupa.Co, 2004.
2. Franklin Edgerton: Buddhist hybrid Sanskrit grammar and dictionary, tập 2, Motilal Banarsidass, 1953.
3. Hoàng Phê (chủ biên), Từ điển Tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học, Nxb Khoa học Xã hội, 1988
