BÀI TẬP THỰC HÀNH 2: LẬP ĐỀ CƯƠNG
TÊN ĐỀ TÀI: TÍN NGƯỠNG PHỒN THỰC CỦA NGƯỜI CHĂM Ở NINH THUẬN VÀ BÌNH THUẬN
DẪN NHẬP1. Lý do chọn đề tài- Người Chăm là một trong 54 thành phần dân tộc trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một trong 5 tộc người thuộc ngữ hệ Mã Lai – Đa Đảo ở Việt Nam.
- Người Chăm cư trú tại nhiều tỉnh thuộc Trung Bộ và Nam Bộ Việt Nam và có thể chia làm 3 khu vực chính: 1) các huyện miền núi của tỉnh Bình Định và Phú yên, 2) hai tỉnh duyên hải cực Nam Trung Bộ - Ninh Thuận và Bình Thuận, 3) một số tỉnh ở Nam Bộ và Thành phố Hồ Chí Minh.
- Ở người Chăm, cũng như nhiều cư dân nông nghiệp khác, tín ngưỡng phồn thực rất phát triển. Tín ngưỡng phồn thực đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống của người Chăm, đặc biệt là một xã hội chuyên làm nông nghiệp lúa nước.
- Nghiên cứu tín ngưỡng phồn thực Chăm dưới góc nhìn văn hóa, sẽ góp thêm vào ý nghĩa khoa học và thực tiễn.
2. Mục đích nghiên cứu- Mục đích của đề tài là tìm hiểu nền tảng cơ sở hình thành nên tín ngưỡng phồn thực của người Chăm, từ đó hệ thống hóa, phân tích đặc trưng cơ bản của tín ngưỡng phồn thực.
3. Lịch sử vấn đề- Từ lâu có có nhiều công trình nghiên cứu về Người Chăm được công bố dưới nhiều dạng như sách, bài đăng trên các tạp chí chuyên ngành, bài đăng các kỷ yếu hội thảo, hội nghị, đề tài đại học và trên đại học… phản ánh nhiều mặt đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội của tộc người Chăm. Việc nghiên cứu về người Chăm rất đa dạng và để lại một khối lượng tư liệu rất đồ sộ, nhưng do đề tài nghiên cứu về tín ngưỡng phồn thực của người Chăm nên chủ yếu chỉ đề cập đến những công trình nghiên cứu đã được công bố có liên quan mật thiết đến đề tài.
- Hầu như các công trình nghiên cứu về tín ngưỡng của người Chăm đều ít nhiều có nhắc đến tín ngưỡng phồn thực một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Trực tiếp có nghĩa là nhắc đến nghiên cứu tín ngưỡng phồn thực của người Chăm là một trong số hệ thống tín ngưỡng của người Chăm. Gián tiếp có nghĩa là nghiên cứu tín ngưỡng phồn thực của người Chăm chỉ được nhắc đến như là những biểu hiện trong các tín ngưỡng dân gian khác của người Chăm.
- Điểm lại tất cả những công trình có nghiên cứu về tín ngưỡng phồn thực của người Chăm một cách trực tiếp hoặc gián tiếp
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu là tín ngưỡng phồn thực của người Chăm ở hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận.
- Người Chăm ở Việt Nam chia làm 3 bộ phận theo ba tôn giáo khác nhau. Đó là nhóm người Chăm theo đạo Hinđu, người Chăm theo đạo Bàni (một biến thái địa phương của Hồi giáo – là một cộng đồng tín đồ Hồi giáo chịu ảnh hưởng nhiều yếu tố “phi Hồi giáo” như trong phong tục tập quán, tín ngưỡng dân gian... của người Chăm), và người Chăm Hồi giáo hay Islam. Người Chăm theo đạo Hinđu và đạo Bàni cư trú tập trung tại các tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, người Chăm theo đạo Islam cư trú tập trung ở các tỉnh Nam Bộ và Tp.Hồ Chí Minh.
- Người ta còn biết đến một nhóm địa phương của người người Chăm là nhóm “Chăm Hroi”, cư trú tại các tỉnh Phú Yên và Bình Định, ít chịu ảnh hưởng của đạo Hinđu và Hồi giáo.
- Như vậy, đối tượng nghiên cứu chính của đề tài này là cộng đồng người Chăm theo đạo Hinđu và đạo Bàni ở Ninh Thuận và Bình Thuận. Còn người Chăm theo đạo Islam sống ở Nam Bộ và Tp.Hồ Chí Minh không phải là đối tượng nghiên cứu của đề tài này, vì đại đa số họ đã cải đạo và theo đạo, không còn giữ lại những tín ngưỡng cổ xưa của người Chăm, trong đó có tín ngưỡng phồn thực.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn- Đề tài muốn góp thêm những thông tin về tín ngưỡng phồn thực của người Chăm trong mối quan hệ với đời sống tinh thần và sinh hoạt xã hội.
- Nghiên cứu tín ngưỡng phồn thực người Chăm ở Việt Nam nhìn từ gốc độ văn hóa là đối tượng, nhiệm vụ của ngành văn hóa học. Những đặc điểm rút ra được trên cơ sở hệ thống hóa các biểu hiện của tín ngưỡng phồn thực của người Chăm góp phần vào việc nghiên cứu đặc trưng văn hóa tộc người Chăm, góp phần nghiên cứu sự đa dạng và thống nhất của nền văn hóa Việt Nam trong sự phát triển của xã hội. Đây là ý nghĩa thực tiễn khoa học và thực tiễn của đề tài.
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu- Phương pháp phân tích hệ thống
- Phương pháp liên ngành
- Các nguồn tài liệu thư tịch và tư liệu điền dã .
7. Bố cục của đề tài Ngoài phần Dẫn nhập, Kết luận, Tài liệu tham khảo; đề tài gồm có 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn; chương này có ý nghĩa làm tiền đề cho việc nghiên cứu và xác định các chương sau (qua biểu hiện của tín ngưỡng phồn thực). 2 chương còn lại được phân chia theo 4 nhóm biểu hiện của tín ngưỡng phồn thực.
Chương 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN1.1. Khái niệm tín ngưỡng phồn thực
1.2. Nguồn gốc của tín ngưỡng phồn thực
1.3. Biểu hiện của tín ngưỡng phồn thực Chương 2: NHỮNG BIỂU HIỆN DƯỚI HÌNH THỨC THỜ PHỒN THỰC VÀ TRONG LỄ HỘI CỦA NGƯỜI CHĂM2.1. Hai biểu hiện dưới hình thức thờ phồn thực 2.1.1. Thờ linga và yoni (thờ sinh thực khí)
2.1.2. Thờ nữ thần phồn thực
2.2. Biểu hiện trong các lễ hội 2.2.1. Lễ Pơh Băng Yang (lễ khai mương đắp đập)
2.2.2. Rija Nưgar
2.2.3. Lễ Palao Pasah hay Plao Sah (lễ cầu đảo thần sóng biển):
2.2.4. Yôr Yang (lễ cầu mưa)
2.2.5. Lễ chém trâu cúng chằn
Chương 3: TÍN NGƯỠNG PHỒN THỰC CỦA NGƯỜI CHĂM TRONG NÔNG NGHIỆP VÀ ĐỜI SỐNG GIA ĐÌNH3.1. Tín ngưỡng phồn thực liên quan đến sản xuất nông nghiệp 3.1.1. Tín ngưỡng về hồn lúa
3.1.2. Lễ mời chúa Xứ (lễ cúng lúa đang đẻ nhánh)
3.1.3. Lễ cúng lúa chửa
3.2. Tín ngưỡng phồn thực thể hiện trong đời sống gia đình của người Chăm 3.2.1. Nghi lễ thờ cúng của các dòng họ ở người Chăm.
3.2.2. Nghi lễ đám cưới
3.2.3. Trong các lĩnh vực đời sống khác
KẾT LUẬN
