Môn học: Phương pháp nghiên cứu trong Văn hóa học
Giảng viên: GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm
Học viên: Tăng Hồng Ngữ
MSHV: 176031060103
Lớp: Cao học Châu Á học K17 (đợt 1) – học lần 2
BÀI TẬP THỰC HÀNH 1: PHÂN TÍCH ĐỀ TÀI
Tên đề tài: SƠ NÉT VỀ SỰ CHUYỂN ĐỔI TRONG NGHI LỄ VÒNG ĐỜI CỦA NGƯỜI CHĂM ISLAM Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
1.Phân tích cấu trúc ngữ pháp tên đề tài
- Cụm từ trung tâm: Nghi lễ vòng đời
- Cụm từ định tố: của người Chăm hiện nay từ góc nhìn VHH
2 Xác định đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: sự chuyển đổi trong nghi lễ vòng đời
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi không gian: Thành phố Hồ Chí Minh
+ Phạm vi thời gian: chủ yếu trong giai đoạn hiện tại
+ Giới hạn bình diện: Văn hóa học
3.Lập sơ đồ phân tích
4. Xác định trọng tâm nghiên cứu
- Các cặp đối lập cơ bản:
+ Nghi lễ vòng đời (người Chăm Islam )- tục sinh con và làm lễ trưởng thành ,tang chay (Trung Quốc – Việt Nam)
+ Tác động tích cực - tiêu cực của nghi lễ vòng đời đối với đời sống văn hóa của cộng đồng cũng như đối với chính sách dân tộc của Nhà nước
+ Điểm phù hợp - không phù hợp trong bối cảnh hiện tại về việc giữ gìn phong tục của người Chăm Islam
- Giả thuyết nghiên cứu:
Dân tộc thiểu số Chăm có khoảng 100.000 dân, xếp thứ 17 trong 54 thành phần tộc người nước ta. Bên cạnh một nền văn hóa phong phú đặc sắc như chúng ta đã biết, không thể không nói đến nghi lễ vòng đời của người Chăm, nhất là Chăm Isalm, đó là sự đúc kết từ tín ngưỡng từ nhiều thế hệ được người Chăm chăm chút và giữ gìn phát huy đến ngày nay ,hơn nữa ,trong số đó còn có những tín ngưỡng mang ý nghĩa về mặt khoa học.Nghiên cứu các phong tục này có thể giúp ích trong công tác vận động và thực thi các chính sách dân tộc của chính phủ cũng như ổn định đời sống văn hóa tâm linh của dân tộc Chăm Islam
BÀI TẬP THỰC HÀNH 2 : LẬP ĐỀ CƯƠNG
SƠ NÉT VỀ SỰ CHUYỂN ĐỔI TRONG NGHI LỄ VÒNG ĐỜI CỦA NGƯỜI CHĂM ISLAM Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
1.Lý do chọn đề tài
Người Chăm vốn sinh tụ ở duyên hải miền Trung Việt Nam từ rất lâu đời, văn hóa Chăm được hình thành do kết quả của quá trình hoạt động nhằm thích ứng với các điều kiện sinh hoạt khắc nghiệt của cư dân vùng chân núi và đồng bằng ven biển miền Trung Việt Nam. Đó cũng là kết quả của sự giao lưu tiếp biến với các cư dân trong vùng Nam Đông Dương cũng như vùng Đông Nam Á, thể hiện qua sự phát triển ngôn ngữ chữ viết, sự đan xen giữa văn hóa miền núi và văn hóa biển, giữa các tín ngưỡng dân gian với các tôn giáo Bàlamôn và Hồi giáo. Chúng được thể hiện qua những nét văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc Chăm, vừa mang tính cách đồng nhất cho cả cộng đồng, vừa hàm chứa vài dị biệt do các vùng cư trú và các cộng đồng tôn giáo khác nhau.
Nghi lễ vòng đời chứa đựng mọi yếu tố của bản sắc văn hóa của một dân tộc : từ không gian (chiều rộng) đến thời gian (chiều dài) của văn hóa, từ văn hóa cá nhân đến văn hóa cộng đồng. Đặc biệt, nó chứa đựng đời sống tâm linh, tâm hồn tình cảm của một tộc người. Những nghi lễ vòng đời người như là những sợi dây vô hình xâu chuỗi, vừa gắn kết, vừa trói buộc các cá nhân với cộng đồng, giữa thế giới những người đang sống với nhau và với những người đã chết. Muốn hay không muốn, cuộc đời mỗi con người đều phải gắn kết với cộng đồng nào đó và phải trải qua những nghi lễ vòng đời người. Chính vì vậy, nghi lễ vòng đời người là một môi trường tốt nhất để bảo tồn bản sắc văn hóa của mỗi tộc người.Tìm hiểu về nghi lễ vòng đời người sẽ giúp chúng ta có cái nhìn cũng như cảm nhận sâu sắc hơn về những nét văn hóa của một dân tộc.Tuy nhiên ,trải qua nhiều diễn biến cùng với sự mài mòn của thời gian ,nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam cũng có những biến đổi theo diễn trình của lịch sử ,làm cách nào để những giá trị văn hóa tinh thần đó được giữ gìn và lưu truyền cho thế hệ sau là nhiệm vụ không chỉ của những nhà nghiên cứu mà còn là bổn phận và trách nhiệm của mỗi dân tộc.
2. Mục đích nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam ở Tp HCM và sự chuyển đổi của nó trong bối cảnh hiện tại.Đây là điểm mấu chốt của đề tài.
- Qua đó, nhận diện được các khía cạnh như văn hóa cộng đồng,sự tác động vào đời sống văn hóa trong tình hình hiện tại cũng như sự ảnh hường và chi phối trong chính sách dân tộc của Nhà nước.
3.Lịch sử nghiên cứu
- Dân tộc thiểu số Chăm có khoảng 100.000 dân, xếp thứ 17 trong 54 thành phần tộc người nước ta; sống tập trung đông nhất ở 3 tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận và An Giang. Ngoài ra họ còn cư trú một phần ở các tỉnh từ Nam Trung Bộ đến Ðông và Tây Nam Bộ. Hiện nay người Chăm còn sống rải rác ở nhiều nước khác như Campuchia, Thái Lan, Malaysia… Những nét đặc sắc của văn hoá Chăm thể hiện từ tiếng nói, chữ viết, từ nghệ thuật và kỹ thuật tạo dáng của các ngôi tháp bằng đất, các pho tượng bằng đá, đến các sản phẩm vải thêu, dệt hoa văn, dệt thổ cẩm hoặc đồ gốm và các vật dụng phục vụ cho cuộc sống hàng ngày.
-Bên cạnh một nền văn hóa phong phú đặc sắc như chúng ta đã biết, không thể không nói đến nghi lễ vòng đời của người Chăm, nhất là Chăm Isalm, đó là sự đúc kết từ tín ngưỡng từ nhiều thế hệ được người Chăm chăm chút và giữ gìn phát huy đến ngày nay ,hơn nữa ,trong số đó còn có những tín ngưỡng mang ý nghĩa về mặt khoa học. Đã có những công trình nghiên cứu về nghi lễ vòng đời của người Chăm Isalm như công trình của TS Phan Quốc Anh ,TS Ngô Văn Oanh, Phan Lạc Tuyên;Vài nhận định về tín ngưỡng dân gian Chàm ở Thuận Hải của Lý Kim Hoa;Đặc điểm gia đình, thân tộc và xã hội của đồng bào Chàm của Mahmod ;Nguồn gốc Ấn Độ và sự biến dạng của tục thờ Xiva ở người Chăm của Hoàng Sĩ Quý; Đám ma người Chăm Bàlamôn ở Thuận Hải của Sử Văn Ngọc.Tất cả những công trình trên đều góp phần quan trọng trong việc tìm hiểu văn hóa Chăm cũng như góp phần bảo tồn những nét đặc sắc của văn hóa Chăm, đồng thời góp phần khẳng định những giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng người Chăm Islam có sự khác biệt so với những đặc trưng, giá trị văn hóa của người Chăm Bà la môn, Chăm Bà ni khu vực miền Trung.
4.Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và nguồn tài liệu tham khảo
* Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng: nghi lễ vòng đời của dân tộc Chăm Islam , thời gian tập trung vào giai đoạn hiện tại.
- Phạm vi nghiên cứu : Thành phố Hồ Chí Minh
* Nguồn tài liệu bao gồm tài liệu tham khảo bằng các ngôn ngữ: Anh,Việt,Trung
5.Phương pháp nghiên cứu
- Đề tài sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, cụ thể:
+Phương pháp tổng hợp và phân tích tư liệu để phân loại, chọn lọc và sử dụng nguồn thông tin, tư liệu tham khảo phù hợp cho từng nội dung và trình bày kết quả nghiên cứu của đề tài.
+Phương pháp nghiên cứu so sánh được sử dụng để đối chiếu về nghi lễ vòng đời giữa dân tộc Chăm Islam và các dân tộc khác.
6.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
*Ý nghĩa khoa học
- Kết quả của đề tài gợi mở hướng nghiên cứu có hệ thống về nghi lễ vòng đời từ góc nhìn văn hóa.
- Cung cấp lượng thông tin cần thiết về nghiên cứu các phong tục nghi lễ vòng đời của dân tộc Chăm Islam
- Bổ sung tư liệu hữu ích cho việc nghiên cứu chuyên sâu hơn nữa về các phong tục này, góp phần thực thi tuyên truyền cho các chính sách dân tộc của Đảng
*Ý nghĩa thực tiễn
- Đây là hướng nghiên cứu cần thiết và có ý nghĩa đối với việc tìm hiểu các phong tục của người Chăm Islam
- Kết quả của đề tài là tài liệu trong công tác nghiên cứu, giảng dạy các chuyên đề về văn hóa,phong tục cho nhiều chuyên ngành khác .
7.Bố cục
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài chia làm ba chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn
Chương 2: Những nét chính trong nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam
Chương 3: Sự chuyển đổi của các Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam trong giai đoạn hiện nay
NỘI DUNG DỰ KIẾN CỦA ĐỀ TÀI
BÀI TẬP SỐ 3 : LÀM DOCUMENT MAP & SƯU TẦM TÀI LIỆU
--------------------------------------------------------
A. DOCUMENT MAP
B. SƯU TẦM TÀI LIỆU / TƯ LIỆU THAM KHẢO
SÁCH :
1. Bước đầu tìm hiểu về nhà cửa của đồng bào Chăm (Cam Pini) vùng Phan Rang ,Thuận Hải , luận văn tốt nghiệp Đại học Tổng hợp - Hà Nội, 1979.
2. Người Chàm Hồi giáo ở miền Tây Nam, Nguyễn Văn Luận, 1975.
3. Văn hóa Chăm, Phan Xuân Biên, Phan An, Phan Văn Dốp,1991.
4. Lễ hội của người Chăm, Văn Món, 2003.
5. Người Chăm - những nghiên cứu bước đầu, Nguyễn Mạnh Cường - Nguyễn Minh Ngọc.
6.Nghi lễ vòng đời người, Lê Trung Vũ, Nguyễn Hồng Dương, Lê Hồng Lý, Lưu Kiếm Khanh.
7. Vương quốc Chămpa, Maspéro. G. L. Pari, bản dịch của Đào Từ Khải.
8.Tín ngưỡng dân gian của người Chăm ở Ninh Thuận và Bình Thuận, Vương Hoàng Trù, 2003.
TÀI LIỆU MẠNG :
1.
http://phatgiaoquangnam.com/su-can-thie ... -phat-giao 2.
https://www.budsas.org/uni/u-luat-daipham/dp-02.htm3.
https://www.budsas.org/uni/u-luat-daipham/dp-02.htm4.
http://phatgiao.org.vn/thong-bao/201803 ... e-Phat-dan5.
https://giacngo.vn/vanhoa/2010/10/21/5AF6536.
http://www.daophatngaynay.com/vn/mobile ... chieu.html7.
https://quangduc.com/a26897/nghi-tien-giac-linhBÀI TẬP THỰC HÀNH 4 : XÂY DỰNG ĐỊNH NGHĨA
Định nghĩa Nghi lễ
Theo Wikipedia tiếng Việt : Nghi lễ là bộ quy tắc ứng xử mô tả kỳ vọng về ứng xử xã hội theo thông lệ đương thời trong một xã hội, tầng lớp hoặc nhóm xã hội hoặc nhóm.
Theo nhà nghiên cứu Phan Quốc Anh : Nghi lễ vòng đời người là một môi trường khá bền vững trong việc bảo lưu vốn văn hóa truyền thống
Theo Thích Viên Giác : Nghi lễ là sự giao tiếp giữa các tu sĩ với Thượng đế, Thần linh, điều mà mọi người bình thường không với tới được.
Nghi: là dáng, mẫu, nghi thức, nghi lễ, khuôn phép… Lễ: là lễ giáo, lễ bái, cúng tế, tôn thờ, cung kính…Nghi lễ như vậy có ý nghĩa rất rộng, bao trùm hành vi, thái độ, tín ngưỡng, văn hóa, ngôn ngữ, phong cách của con người và xã hội. Trong nghĩa hẹp thì nghi lễ là nghi thức hành lễ tụng niệm mang tính tín ngưỡng thờ phụng của một tôn giáo.
Theo Thích Hạnh Chơn : Khái niệm nghi lễ được giải thích bằng nhiều từ ngữ khác nhau tùy theo lĩnh vực đề cập1 nhưng tựu trung là nói về các quy tắc ứng xử, các nghi thức và hướng dẫn cách thực hành lễ hội trong xã hội nói chung và trong tôn giáo nói riêng.
Tổng hợp các ý trên ,kết luận như sau : Nghi lễ là những quy tắc ứng xử , bao trùm hành vi, thái độ, tín ngưỡng, văn hóa, ngôn ngữ, phong cách của con người và xã hội.
BÀI TẬP THỰC HÀNH 5 : LẬP BẢNG SO SÁNH
BÀI TẬP THỰC HÀNH 6 : LẬP MÔ HÌNH
