gửi bởi phanthimaianh_hvchk9 » Thứ 6 02/01/09 1:11
Nghe các anh chị bàn tán sôi nổi về đề tài này, em cũng muốn góp đôi lời phiếm luận, vì thực ra câu hỏi này cũng luôn day dứt trong em suốt thời gian qua! Con người bản chất, khi vừa lọt lòng chào đời có "bổn thiện" hay không?
Không biết anh chị có bao giờ đặt câu hỏi hay cảm thấy thắc mắc là những đứa trẻ ra đời, có đứa thì khóc rất to, rất ngoa, nhưng cũng có đứa phải đợi cô y tá vỗ vào đùi mới chịu khóc, có khi chỉ khóc ti tỉ, thậm chí có em bé cũng… không chịu khóc. Rồi khi các em lên 2, lên 3, khi có người chọc các em, có em sẽ khóc, có em sẽ giơ tay đánh lại, có bé lại tỉnh bơ bơ và dường như không quan tâm đến. Phải nói rõ là khi ấy thì sự giáo dục chưa tác động nhiều đến các em, vì các em chưa thể cảm nhận hoặc nghe được những lời dạy bảo của bố mẹ, người lớn. Lớn lên, cũng là anh em trong một nhà, cùng nhận được sự giáo dục của bố mẹ, cùng được học hành như nhau, nhưng có đứa thì rất nóng tính, hiếu thắng, nhưng cũng có đứa nhường nhịn, lành tính hơn… Vậy câu trả lời cho hiện tượng này là gì?
Có thể nói, giáo dục là một yếu tố vô cùng quan trọng, nhưng không phải là yếu tố quyết định. Giáo dục chỉ có thể giúp người ta hiểu biết hơn, sống “người” hơn và biết kiềm chế những bản năng thú tính lại, chứ không thể quyết định đến nhân cách của một con người. Cũng như loài động vật, nó không có ý thức như con người, nhưng con hổ sinh ra bản năng là biết săn mồi, con cá sinh ra bản năng là biết bơi (dù đâu ai dạy nó bơi?)… Nói như vậy chỉ để nhấn mạnh rằng: mỗi người sinh ra đều có một bản năng và tố chất riêng, và không phải ai sinh ra cũng “bổn thiện”. Đứa trẻ mới lên 3 bị người lớn chọc mà biết giơ tay đánh lại (dù không có bố mẹ nào bày) thì đó là bản năng của nó, và nó có lẽ sẽ “dữ dằn” hơn cái đứa chỉ khóc. Đứa trẻ 3 tuổi bị ngã đau nhưng không hề khóc hẳn sẽ “lỳ” hơn cái đứa bé khóc ầm ĩ khi bị ngã… Như vậy, mỗi đứa trẻ khi được sinh ra trên đời đều đã có sẵn những cá tính riêng, có thể hiền, dữ, lỳ, im lặng, nhường… (nên dân gian đã nói “Cha mẹ sinh con, trời sinh tính”). Có điều, theo thời gian, khi đứa trẻ lớn lên, hấp thụ được sự giáo dục của gia đình và xã hội thì những tính cách mang tính chất bản năng đó sẽ có những sự thay đổi, điều chỉnh mà thôi. Mà ở đây ta đang bàn đến “nhân chi sơ tính bổn thiện”, tức là muốn đặt vấn đề rằng con người lúc vừa mới sinh ra có phải vốn dĩ là “thiện” không, thì câu trả lời với em là: chưa chắc! Có nhiều người sinh ra bản tính đã “hung” rồi. Cũng có nhiều người khi còn nhỏ thì bản tính “hung” ấy chưa bộc lộ, nhưng khi trưởng thành thì nó bộc lộ ra rõ ràng, thì đừng vội đổ lỗi cho giáo dục. Chẳng qua bản tính “hung” ấy bấy lâu được che đậy, giống như một con sóng ngầm, chực chờ cơ hội là cuộn lên mà thôi!
Ta vẫn muốn tin vào bản chất lương thiện, bản ngã tốt đẹp của con người, nhưng cũng có lúc cần tỉnh táo và nhìn thẳng vào sự thật, rằng không phải ai sinh ra cũng được trời phú cho một bản chất tốt đẹp. Vì bên cạnh phần “người” bao giờ cũng vẫn tồn tại phần “con”. Cũng chính vì thế nên mới cần đến giáo dục, để phần “con” được hạ thấp, phần “người” được nâng lên!
Trên đây là một vài thiển ý của em!