HOA BÁCH HỢP TRONG CÁC NỀN VĂN HÓA
KHÁC NHAU
Hình ảnh hoa bách hợp nói chung tuy không là biểu tượng văn hóa của tất cả mọi nền văn hóa mà nó tồn tại trong đó. Tuy nhiên, ở mỗi nền văn hóa khác nhau, người ta có thái độ nhìn nhận và gán ghép cho nó một ý nghĩa đặc trưng riêng. Bài viết tổng hợp một số quan điểm phổ biến nhất nhằm góp phần đem đến cho mọi người cái nhìn tổng quát về loài hoa nhiều thú vị này.
Trong văn hóa phương Tây, hoa bách hợp thường đại diện cho sự trong sạch và hoàn mỹ, cũng là biểu tượng của hòa bình, đức hạnh cao cả và sự trong sáng, ngây thơ.
Cho đến tận ngày hôm nay, hoa bách hợp màu trắng chính là biểu tượng cho sự trong sạch, thuần khiết và trinh trắng. Chính vì vậy, hoa bách hợp là loài hoa được mọi người ưa thích trong hôn lễ lẫn tang lễ. Trong lễ tang, hoa bách hợp tượng trưng cho các linh hồn đã sám hối, không còn vết nhơ tội ác nào.
Trong thần thoại Hy Lạp, La Mã, người ta cho rằng hoa bách hợp sinh ra nhờ sữa của Thiên hậu Hera. Có những giọt sữa nhỏ xuống thành sông Ngân trên trời, những giọt khác thì rơi xuống đất mọc thành hoa bách hợp.
Trong Cơ Đốc giáo, hoa bách hợp có liên quan đến Đức mẹ Maria. Sự trong sạch, không chút tì vết của hoa tượng trưng cho sự thuần khiết, không ố bẩn của Đức mẹ.
Hoa bách hợp cũng là hoa của mùa Phục sinh. Trong “Cuộc phán xét cuối cùng”, hoa bách hợp và kiếm tượng trưng cho sự vô tội và tội ác. Và trong thánh kinh, chúa Jesus đã xem hoa bách hợp ngòi đồng như dấu hiệu của sự mộc mạc và thuần khiết.
Hoa bách hợp Pháp là quốc huy của nước Pháp. Truyền thuyết kể rằng vào một đêm nọ, một ông lão nhìn thấy một vầng ánh sáng vàng rực chiếu vào căn nhà nhỏ của ông, một vị thiên sứ đã xuất hiện trước mặt ông, trong tay cầm một lá chắn màu xanh, mặt trên có trang trí ba đoá hoa bách hợp bằng vàng, sáng lấp lánh như sao. Ông lão nhận được lệnh giao tấm lá chắn đó cho nhà vua, từ đó quân đội nhà vua đánh đâu thắng đó. Vì vậy, tấm lá chắn hoa bách hợp bằng vàng đã trở thành quốc huy của nước Pháp. Ngày nay, ở Pháp, hoa bách hợp còn được xem là hoa của người lao động, là vật kỉ niệm truyền thống trong ngày Quốc tế lao động 1-5.
Trong văn hóa Hán, hoa bách hợp được xem là loài hoa may mắn. Chữ “bách” trong “bách hợp” có nghĩa là “trăm” (tức con số), ý chỉ trăm sự hòa hợp, cho nên được xem là vận tốt. Trong khiến trúc, hội họa và nghệ thuật dệt Trung Hoa, hoa bách hợp khi kết hợp với những vật mang ý nghĩa may mắn khác sẽ tạo thành những hình ảnh may mắn rất được ưa chuộng. Ví dụ: hai đóa hoa bách hợp và vạn niên thanh vẽ chung với nhau gọi là “hoà hợp vạn niên” (mười ngàn năm hòa hợp: hạnh phúc lâu bền); một đứa bé trai, tay trái cầm một cành hoa bách hợp, tay phải cầm một cành hồng, miệng nở nụ cười mang ý “bách hợp khả lạc” (trăm việc đều vui vẻ).
Ngoài ra, hoa bách hợp còn là tín vật để các cô gái bày tỏ tình yêu. Họ cho hoa vào những túi thêu, may thành túi thơm hình trái tim, làm quà tình yêu gởi cho ý trung nhân.
Hoa bách hợp còn được gọi là “tống tử tiên”. Vào ngày hôn lễ của các cô gái, người ta thường dùng hoa bách hợp làm quà tặng, cô gái nào nhận được quà tặng là hoa bách hợp nhất định sẽ sinh một bé trai kháu khỉnh. Mặt khác, hoa bách hợp làm quà tặng trong hôn lễ còn tượng trưng cho ý “bách niên hòa hợp” (Trăm năm hoà hợp, hạnh phúc).
Người ta còn cho rằng hoa bách hợp có thể xua đuội tà ma. Ở nông thôn miền Nam Trung Quốc, mội khi vào tiết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5, người ta thường treo hoa bách hợp trên cửa sổ hoặc treo trong màn ở đầu giường để tránh tà ma. Có người còn thích thêu hoa bách hợp trên khăn tay, bao gối và khăn trải giường, để cầu mong cuộc sống sẽ được tốt lành, như ý.
Người Việt Nam đa phần vẫn chưa quan tâm nhiều đến loài hoa này. Tại các thành phố lớn, do ảnh hưởng của nền văn hóa phương Tây, chúng ta bắt đầu có thói quen tặng nhau những lẵng hoa bách hợp trong những dịp sinh nhật, khai trương hay thăm viếng người thân, bạn bè, phần vì thích vẻ đẹp của hoa, chứ không chú trọng lắm đến ý nghĩa của nó.