Sớm từ thế kỷ 15, 16 đã có nhiều cư dân người Hoa vùng Phúc Kiến, Triều Châu di cư đến Malaysia. Từ giữa thế kỷ 17 trở đi, vì nhiều mục đích khác nhau, nhiều nhóm cư dân khác như Quảng Đông, Khách Gia v.v. cũng vượt biển sang. Tại Malaysia, các nhóm cư dân người Hoa này cùng chung sống, kết hôn và pha trộn với văn hóa Malaysia bản địa, cuối cùng hình thành phong cách văn hóa Baba-Nyonya (峇峇娘惹, Baba để chỉ nam giới, Nyonya để chỉ nữ giới, gọi chung là Baba-Nyonya).
Đám cưới người Baba-Nyonya xưa... ...và nay
Với đặc trưng tính dung hợp trong văn hóa và điều kiện địa lý đặc thù (bán đảo Malacca nằm trên con đường giao thường hàng hải Đông-Tây quan trọng của thế giới), văn hóa Baba-Nyonya tổng hòa đa nguyên từ nhiều dòng chảy văn hóa Nam –Bắc, Đông – Tây, từ văn hóa Malaysia, Trung Hoa đến văn hóa Indonesia, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh, Pháp v.v., trong đó văn hóa Malaysia là chủ đạo. Dù vậy, người Baba-Nyonya tại Malaysia vẫn giữ gìn một số nét văn hóa dân gian truyền thống vùng Phúc Kiến có từ thuở thế kỷ 19.
Các thiếu nữ Baba-Nyonya trong trang phục truyền thống Kiến trúc Baba-Nyonya truyền thống
Với đặc trưng tổng hòa những tinh hoa của ẩm thực Malaysia và ẩm thực Phúc Kiến, món ăn truyền thống Baba-Nyonya rất được ưa chuộng, kể cả đối với người Mã Lai, người Ấn hay người phương Tây. Chính vì thế du khách sẽ không khỏi ngạc nhiên khi thường xuyên bắt gặp các “Baba-Nyonya restaurant” (hoặc “Nyonya restaurant”) khắp nơi ở Đông Nam Á, từ Penang, Kuala Lumpur, Malacca, Johor Baru (Malaysia), đảo quốc Singapore đến tận đảo Java (Indonesia).
Món ăn Baba-Nyonya pha trộn nhiều phong cách Mẫu trang phục nữ truyền thống
Có một dấu ấn Baba-Nyonya trong văn hóa Việt Nam. Nhiều phân tích cho rằng chiếc áo bà ba Nam Bộ là sản phẩm được du nhập và bản địa hóa từ chiếc áo đặc trưng của người phụ nữ Baba-Nyonya vùng Penang (Malaysia).
Các thiếu nữ Việt Nam trong trang phục áo bà ba.
Tài liệu tham khảo:
