ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ
PHIM THƯƠNG MẠI TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
MỤC LỤC
Dẫn luận
I - LÝ DO, MỤC ĐÍCH CHỌN ĐỀ TÀI
II - LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
III - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
IV - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
V - NGUỒN TÀI LIỆU
VI- BỐ CỤC LUẬN VĂN
VII – NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ PHIM THƯƠNG MẠI
1.1.1 Định nghĩa phim thương mại
1.1.2 Tính chất thương mại của phim ảnh
1.1.3 Đối tượng của phim thương mại
1.1.4 Chức năng giải trí của phim thương mại
1.2 Phim thương mại Mỹ và phim thương mại Hàn Quốc
1.2.2 Đặc điểm phim thương mại Mỹ
1.2.3 Phim thương mại Hàn Quốc
1.2.4 Đặc điểm của phim thương mại Hàn Quốc
Chương 2: PHIM THƯƠNG MẠI Ở SÀI GÒN- THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
2.1.1 Sự ra đời của điện ảnh ở Sài Gòn
2.1.2 Điện ảnh Sài Gòn giai đoạn 1924-1938
2.1.3 Điện ảnh Sài Gòn giai đoạn 1945-1954
2.1.4 Điện ảnh Sài Gòn giai đoạn 1955 – 1975
2.2 Phim thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh
2.2.1 Điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 1975-1986
2.2.2 Phim thương mại thời kỳ đổi mới (1989 – 1997)
2.2.3 Phim thương mại thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2002 đến nay
Chương 3: ẢNH HƯỞNG CỦA PHIM THƯƠNG MẠI TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA NGƯỜI DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
3.1 Thành phố Hồ Chí Minh là môi trường phù hợp cho phim thương mại phát triển
3.1.3 Môi trường văn hóa xã hội
3.2 Thị trường khán giả điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh
3.2.1 Chân dung khán giả Thành phố
3.2.2 Nhu cầu điện ảnh của khán giả thành phố Hồ Chí Minh
3.2.3 Nhu cầu giải trí của người dân thành phố Hồ Chí Minh
3.2.4 Thị hiếu điện ảnh của khán giả thành phố Hồ Chí Minh
3.4 Những ảnh hưởng của phim thương mại đến đời sống văn hóa xã hội, văn hóa tinh thần
3.4.2 Ảnh hưởng tới hành vi, ứng xử
3.5 Những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của phim thương mại tới người xem Thành phố
3.5.1 Những ảnh hưởng tích cực
3.5.2 Những ảnh hưởng tiêu cực
3.6 Một số dự báo và kiến nghị
3.6.1 Dự báo xu hướng phát triển của phim thương mại thành phố Hồ Chí Minh
3.6.2 Kiến nghị cho sự phát triển của phim thương mại thành phố Hồ Chí Minh
TÓM TẮT LUẬN VĂN
PHIM THƯƠNG MẠI TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Trên thế giới, phim thương mại (commercial cinema) là một dòng phim rất phổ biến và có đông công chúng. Hầu như các quốc gia có nền kinh tế thị trường đều có loại phim này. Phim thương mại có tác dụng trên nhiều lĩnh vực: kinh tế, giải trí, giao lưu văn hóa...
Ở Việt Nam, do đặc điểm hình thành và do sự tác động nhất là ở mặt tiêu cực của phim thương mại nên hiện nay có nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí trái ngược nhau về dòng phim này. Thực tiễn sản xuất phim thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh cùng với ảnh hưởng nhiều mặt của phim thương mại nước ngoài, nhất là của Mỹ và Hàn Quốc đến công chúng đòi hỏi phải có sự nhận thức đúng đắn về dòng phim này và có sự quan tâm đầu tư phát triển một cách phù hợp. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện về phim thương mại ở các mặt lịch sử hình thành, nhu cầu của công chúng và ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa của người dân.
Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh là nơi phim thương mại đã từng có quá trình phát triển và hiện nay cũng là nơi đi đầu trong cả nước về sản xuất và tiêu dùng loại phim này. Chính vì vậy, dấu ấn của phim thương mại trong đời sống văn hóa của người dân nơi đây cũng thể hiện rõ nét nhất.
Thực hiện đề tài “Thực trạng và ảnh hưởng của phim thương mại trong đời sống văn hóa của người dân thành phố Hồ Chí Minh” tác giả muốn từ sự nghiên cứu khảo sát một địa bàn khá tiêu biểu (thành phố Hồ Chí Minh), để từ đó đưa ra cái nhìn khách quan, toàn diện về dòng phim này, đồng thời cũng đề xuất những kiến nghị nhằm phát triển ngành điện ảnh nói chung và phim thương mại nói riêng, ở thành phố Hồ Chí Minh.
Phim thương mại là một hiện tượng xã hội, nó ra đời và phát triển gắn với những điều kiện kinh tế - xã hội nhất định, vì vậy cơ sở phương pháp luận của Luận văn là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Mặt khác, phim thương mại liên quan đến nhiều lĩnh vực (kinh tế, xã hội, tâm lý...) và được nghiên cứu từ góc độ văn hóa học nên ngoài các phương pháp cụ thể như lịch sử và logic, điều tra xã hội học... thì phương pháp liên ngành dựa trên việc vận dụng kết hợp các phương pháp của các ngành khác cũng được sử dụng để thực hiện luận văn.
Về bố cục, Ngoài phần dẫn luận và kết luận, nội dung luận văn được kết cấu ba chương:
Chương 1 : Một số vấn đề cơ sở về phim thương mại
Chương 2: Phim thương mại ở Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh
Chương 3: Ảnh hưởng của phim thương mại trong đời sống văn hóa người dân thành phố Hồ Chí Minh
NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬN VĂN
Chương 1 : Một số vấn đề cơ sở về phim thương mại
Chương này chủ yếu trình bày những vấn đề về khái niệm và lý luận liên quan đến phim thương mại. Từ sự khái quát các quan niệm về phim thương mại vàthực tiễn điện ảnh thế giới, Luận văn xác định: “Phim thương mại là loại phim truyện xác định rõ ràng tính chất hàng hóa của sản phẩm; mục đích nhằm phục vụ số đông khán giả đại chúng. Phim thương mại có giá trị tư tưởng – nghệ thuật nhất định và chú trọng nhiều đến chức năng giải trí .”
Chương này cũng đề cập một cách khái quát sự hình thành và đặc điểm của phim thương mại ở Mỹ và Hàn Quốc cùng với những bài học kinh nghiệm có thể tham khảo từ hai nền điện ảnh này. Trong đó, Mỹ là quốc gia có nền văn hóa đại chúng đặc trưng phát triển nhất thế giới vì vậy mà dòng phim thương mại cũng phát triển và tạo nên những đặc điểm tiêu biểu mang tính phổ quát. Còn Hàn Quốc là quốc gia châu Á trong thời gian gần đây đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trong dòng phim thương mại. Từ sự nghiên cứu lịch sử hai nền điện ảnh trên sẽ phần nào giúp khẳng định tính quy luật trong sự ra đời của dòng phim thương mại.
Chương 2: Phim thương mại ở Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh
Tại Việt Nam, phim thương mại chủ yếu phát triển ở Miền Nam và do tư nhân thực hiện. Quá trình hình thành và phát triển của dòng phim này có thể chia làm ba thời kỳ:
+ Thời kỳ Pháp thuộc: thời gian này, điện ảnh Việt Nam mới hình thành và còn mang tính chất thử nghiệm. Nó chưa tạo thành một lực lượng và ảnh hưởng trong xã hội còn thấp. Nguồn phim chủ yếu là của nước ngoài.
+ Thời kỳ 1954-1975: Qua quá trình hình thành và khẳng định, phim thương mại phát triển mạnh vào những năm đầu thập kỷ 70. Dòng phim này tuy chưa tạo thành lược lượng hùng hậu nhưng đã có những bước tiến nhất định về kỹ thuật và nghệ thuật. Về mặt xã hội, mức độ nhất định nó có tác dụng đề cao tinh thần dân tộc, chống lại mưu đồ Mỹ hóa.
+ Thời kỳ sau 1986: Nền điện ảnh Việt Nam từ sau đổi mới (1986) đã chứng kiến sự xuất hiện của dòng phim thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh. Phim thương mại giai đoạn 1989 – 1997 mặc dù bị nhiều lời phê phán về chất lượng nhưng nó chính là bước đi mang tính tiên phong. Sự trở lại của dòng phim thương mại vào năm 2002 bắt đầu với phim Gái nhảy nhận đươc sự ủng hộ của khán giả là động lực thúc đẩy các nhà làm phim của Thành phố tự tin hơn khi làm phim với tiêu chí phải lôi kéo được khán giả đến rạp. Chính những bộ phim thương mại đã góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng khán giả của phim Việt Nam. So với giai đoạn trước, phim thương mại giai đoạn từ 2002 đến nay nay có nhiều tiến bộ về chất lượng, hứa hẹn những bước phát triển chắc chắn trong tương lai. Công chúng đến với phim thương mại ngày một đông đã chứng minh cho nhu cầu của xã hội về loại phim ảnh giải trí cho đông đảo quần chúng bình dân.
Chương 3: Ảnh hưởng của phim thương mại trong đời sống văn hóa người dân thành phố Hồ Chí Minh
Những kết quả khảo sát về điều kiện kinh tế - xã hội và công chúng điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh, cho thấy:
Thành phố Hồ Chí Minh là nơi có những điều kiện thuận lợi cho phim thương mại phát triển. Nhu cầu giải trí là một nhu cầu thực tế, phổ biến trong mọi thành phần khán giả (83,45%). Điều này hứa hẹn một thị trường đầy tiềm năng cho những phim thương mại có chất lượng, đáp ứng đúng nhu cầu của công chúng.
Nắm bắt tình hình này, vừa qua một số hãng phim ở Thành phố nhất là các hãng phim tư nhân đã cho ra đời một số phim thương mại và bước đầu cũng đạt được kết quả khả quan về mặt doanh thu và thu hút công chúng. Tuy nhiên, qua điều tra xã hội học cũng cho thấy khán giả ngày nay có trình độ học vấn cao và trình độ thưởng thức khá tinh tế, họ không còn dễ dãi chấp nhận những sản phẩm kém chất lượng. Một bộ phim dù có nhiều yếu tố “giật gân” để câu khách, song kém chất lượng thì cũng chỉ thu hút khán giả trong một thời gian ngắn. Xu thế của dòng phim thương mại trên thế giới hiện nay là hướng tới việc tạo ra những bộ phim thương mại có tính nghệ thuật . Vì vậy, nếu phim Việt Nam không thay đổi theo xu hướng đó, về lâu dài sẽ khó lòng thu hút khán giả đến rạp.
Thời gian qua, phim thương mại - đặc biệt là phim Hàn Quốc, mức độ nhất định có ảnh hưởng đến đời sống văn hóa người dân Thành phố. Nó thể hiện qua sự thay đổi thói quen mua sắm, thị hiếu thời trang, nhu cầu ẩm thực … của một bộ phận cư dân, nhất là giới trẻ, theo phim ảnh.. Mặt khác, một số phim thương mại có nhiều yếu tố bạo lực, kích dục cũng đã gây ra những hậu quả tiêu cực trong đời sống xã hội.
Từ kết quả khảo sát như trên, tác giả luận văn cũng đề xuất một số kiến nghị nhằm phát triển dòng phim này trên cơ sở đó góp phần chấn hưng điện ảnh Thành phố và đáp ứng tốt hơn nhu cầu giải trí lành mạnh của công chúng. Đó là cùng với việc tạo điều kiện về kinh phí và cơ sở vật chất - kỹ thuật, Nhà nước cần sớm ban hành những điều luật cụ thể nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc ngăn ngừa, xử lý những sai phạmđ đồng thời phát huy cao độ mọi tiềm năng - nhất là tiềm năng sáng tạo, của các chủ thể trong hoạt động điện ảnh. Các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu điện ảnh cũng cần có cái nhìn khách quan, toàn diện về dòng phim thương mại để tạo sự đồng thuận trong xã hội, có như vậy mới có sự đầu tư đúng mức và tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy dòng phim này phát triển.
KẾT LUẬN
Sự hình thành dòng phim thương mại là tất yếu đối với mọi nền điện ảnh trong điều kiện kinh tế thị trường. Nó phản ánh quy luật cung cầu trong lĩnh vực giải trí, thưởng thức nghệ thuật. Những phim thương mại có giá trị nghệ thuật và tư tưởng, không chỉ đem lại doanh thu cao cho nhà sản xuất mà nó còn đáp ứng nhu cầu giải trí và học tập của đông đảo công chúng, đồng thời cũng góp phần vào việc giao lưu văn hóa, thúc đẩy ngành điện ảnh phát triển.
Ở Việt Nam, do những điều kiện lịch sử nhất định mà dòng phim thương mại tuy không phát triển mạnh và liên tục, nhưng cũng có một quá trình khá lâu dài mà điển hình là điện ảnh Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả nghiên cứu, khảo sát tại Thành phố cho thấy, hiện nơi đây vẫn là chỗ thuận lợi cho phim thương mại phát triển và phim thương mại cũng đã ảnh hưởng đến đời sống văn hóa của một bộ phận dân cư, nhất là lớp trẻ.
Đầu tư để phát triển phim thương mại ở Việt Nam nói chung, ở Thành phố nói riêng, là phù hợp với xu thế phát triển điện ảnh trên thế giới, đồng thời đáp ứng được nhu cầu giải trí của số đông công chúng, góp phần vào xây dựng đời sống văn hóa của người dân Thành phố.