Sài Gòn, trung tâm phát triển kinh tế của các tỉnh phía Nam với mật độ dân số cao nhất cả nước, với sự năng động về khoa học công nghệ, kinh tế, văn hóa đang đặt ra những vấn đề vô cùng bức xúc trong quản lý giao thông, môi trường đô thị.
Có lẽ không có đô thị lớn nào trên thế giới đang phát triển lại có thể tồn tại mật độ xe cộ giao thông, nhà cửa xây dựng chen chúc, biển quảng cáo nhức nhối thị giác tạo nên môi trường sống luôn chật chội như ở TP. HCM. Chính quyền đô thị chắc cũng biết điều đó, song để tìm ra lối thoát cho bài toán ở nơi này vẫn đang còn rất lúng túng.
Ngót 10 triệu dân thành phố này hàng ngày vẫn phải cuốn theo dòng chảy của cuộc sống không có lựa chọn nào khác; phải tồn tại trong một môi trường ô nhiễm, thiếu trầm trọng những không gian cây xanh, hồ nước, quảng trường, đường sá. Do vậy, xu hướng cao tầng hóa trong các khu đô thị cũ và mới là giải pháp cứu cánh cho TP. HCM hiện nay.
Từ những năm trước 1975, đô thị Sài Gòn đã từng giải quyết những mâu thuẫn nội tại về giao thông, về đất đai, về mật độ dân cư bằng giải pháp đưa những ngôi nhà vươn lên những tầng cao. Sau những năm mở cửa (năm1986) mật độ xây dựng tăng cao hơn nữa trong đó có các nhà cao tầng, nhưng đáng tiếc là số lượng nhà thấp tầng do dân tự xây chiếm tỉ trọng quá lớn. Nó phản ánh nền kinh tế chưa phát triển và sự kiểm soát yếu kém về phát triển đô thị đã không theo kịp.
Đứng trước bối cảnh hội nhập với kinh tế thế giới, người dân thành phố đang đòi hỏi Chính quyền đô thị phải có những chuyển biến nhanh hơn, giải quyết những vấn đề ứ đọng từ nhiều năm nay đang cản trở sự phát triển của thành phố.
1. Những tồn tại liên quan đến việc xây dựng nhà cao tầng tại TP. HCM:
* Về quy hoạch:
Cụm từ “quy hoạch treo” xuất phát từ TP. HCM, nhiều đồ án quy hoạch không gian đã được công bố tại một số quận, huyện từ cả chục năm nay đã không đi vào hiện thực.
Vẽ quy hoạch mà không tính đến ai sẽ là người đầu tư? Quy hoạch có kích cầu phát triển kinh tế, văn hóa trong khu vực hay không? Chưa làm rõ được những vấn đề đó thì chỉ góp phần tăng thêm sự lộn xộn của một thành phố vốn đã luôn ồn ào, chật chội.
Khu đô thị Phú Mỹ Hưng làm được gọn gàng, ngăn nắp trong một quy hoạch nhỏ xuất phát từ việc làm hoàn toàn vì khách hàng.
Quy hoạch “treo” đã được làm theo cơ chế “xin - cho” không rõ đối tượng sử dụng, là mảnh đất tốt nảy sinh tiêu cực và xây dựng lộn xộn, gây khó khăn không ít cho cuộc sống của ng?ời dân.
Quá trình xây dựng đồ án quy hoạch luôn cần có sự phản biện từ nhiều góc độ. Người đứng đầu chính quyền đô thị cần có những kiến thức nhất định tổng hợp về quy hoạch chiến lược phát triển kinh tế, văn hóa, chính trị, gắn với quy hoạch đô thị. Những ý kiến của các chuyên gia trong và ngoài nước cần được chọn lọc, đánh giá, tham khảo trước khi đặt bút ký duyệt quy hoạch.
Quy hoạch cho các công trình xây cao tầng hiện nay còn đang rất thiếu cho TP. HCM tại các khu Trung tâm cũ ở các quận 1, quận 3, quận 5... Thành phố luôn tỏ ra bị động khi các nhà đầu tư đề xuất các dự án xây dựng tại những nơi đó.
* Hệ thống văn bản pháp lý: còn chồng chéo gây khó khăn cho các công chức thực thi công vụ, từ đây rất dễ nảy sinh tiêu cực giữa người quản lý và nhà đầu tư. Có rất nhiều trường hợp chủ đầu tư xin phép, thành phố có thể cấp hay không cấp đều đúng, đều được cả. Rốt cục, những toà nhà cao tầng vẫn cứ mọc lên tự nhiên như cây lớn trong rừng, chỉ có điều vẫn còn hiếm khi đạt được sự ổn định về chiều cao, tầm nhìn, mật độ và giá trị kiến trúc.
2. Giải pháp cho chất lượng xây dựng công trình cao tầng
* Về quy hoạch:
Thành phố cần chỉ đạo cho làm sớm thiết kế đô thị 1/2000 - 1/500 các trục đường chính tại khu trung tâm. Tại đây có thể cho phép xây dựng các công trình cao tầng. Tuy nhiên, cao ở mức nào, kích cỡ ra sao, ngôn ngữ kiến trúc tổng thể cũng phải có quy định. Việc làm quy hoạch chi tiết này cũng phải gắn với chủ sở hữu của các chủ lô đất trên mặt bằng hiện trạng. Nghiên cứu, tìm hiểu định hướng nhu cầu xây dựng của các chủ sở hữu.
Bên cạnh đó, thành phố cũng cần có chính sách cưỡng bức với những chủ đầu tư không có điều kiện xây dựng để tồn tại lâu dài những mái tôn thấp tầng ảnh hưởng đến quy hoạch, cảnh quan thành phố.
Quản lý quy hoạch luôn gắn với cán bộ thực hiện. Phải sớm có cơ chế chính sách thoả đáng về tiền lương và đãi ngộ thoả đáng. Lương cán bộ thấp quá thì dễ nảy sinh nhũng nhiễu, chủ đầu tư dễ mua chuộc và coi thường.
Sử dụng cán bộ theo những tiêu chí về năng lực, trình độ, phẩm chất. Thay thế những cán bộ yếu hoặc không đúng chuyên môn thì mới quản lý quy hoạch tốt được. TP. HCM có điều kiện và tiềm lực hơn các tỉnh thành khác để làm được điều đó, chỉ có điều rất cần phải làm sớm.
* Về văn bản thủ tục pháp lý:
Luật Xây dựng đã có hiệu lực thực hiện là cơ sở pháp lý cơ bản. Những tồn tại kéo dài về các thông tư, văn bản hướng dẫn giữa ban ngành thành phố sẽ sớm kết thúc. Bởi, hiện nay Chính phủ sắp ban hành Nghị định Quản lý Quy hoạch, Kiến trúc làm tiền đề để thành phố chỉ đạo soạn thảo Quy chế quản lý đô thị cho riêng mình.
Bản qui chế này sẽ phải cụ thể gắn với thực tế của thành phố, của các quận, huyện. Đặc biệt các công trình cao tầng sẽ thể hiện chi tiết cho từng khu vực, từng cụm điểm dân cư, từng loại hình nhà: chung cư, trung tâm thương mại, khách sạn, văn phòng... trong một tổng thể quy hoạch tạo điều kiện để người dân được biết trước khu mình ở sẽ phải di dời có đền bù giải toả, cơ quan quản lý không được cấp phép xây dựng nữa. Chủ đầu tư trong và ngoài nước cũng biết rõ luôn để chuẩn bị kế hoạch và dự án lựa chọn địa điểm đầu tư thích hợp.
* Về tiêu chuẩn thiết kế nhà cao tầng:
Các công trình xây dựng cao tầng cũng phải có những điểm thống nhất về những qui định chung như: quy hoạch sử dụng đất trên tổng mặt bằng, hình khối kiến trúc tỉ lệ trong không gian đặt công trình, các yêu cầu kỹ thuật: kết cấu, điện nước, phòng cháy chữa cháy... Tuy nhiên hiện nay có rất nhiều loại hình nhà cao tầng được phân chia theo chức năng sử dụng nên cũng có những yêu cầu riêng. Quy chế quản lý kiến trúc, quy hoạch của TP.HCM cũng cần dựa trên các tiêu chuẩn này để xây dựng. Đặc biệt là những khu vực trung tâm, các tuyến phố chính như: Nguyễn Huệ, Hàm Nghi, Lê Thánh Tôn... thì càng cần có những quy định cụ thể cho công trình cao tầng ở đây.
* Về chất lượng tư vấn thiết kế:
Những công trình cao tầng ở TP. HCM xây dựng những năm gần đây mang nhiều phong cách của kiến trúc nước ngoài. Đó là những tín hiệu đáng mừng, vì trong xu thế hội nhập quốc tế thì việc sử dụng những sản phẩm của các KTS có kinh nghiệm thiết kế nhà cao tầng cho thành phố là cần thiết. Hiện tại đã có những KTS Việt Nam có thể đảm đương tốt với việc thiết kế loại nhà này. Điều đó phụ thuộc chủ yếu vào sự lựa chọn của các chủ đầu tư.
Trong tương lai gần, tthành phố sẽ xây dựng nhiều công trình cao tầng. Vậy nên chất lượng làm thiết kế sẽ phải nâng cao, chuyên nghiệp cả về kỹ thuật và sáng tạo. Chất lượng thẩm mỹ những công trình cao tầng của thành phố sẽ phải phụ thuộc về trình độ thiết kế của các KTS, kỹ sư.
Các nhà quản lý cần có bộ máy tham mưu có trình độ tốt hơn nữa mới có thể phê duyệt những công trình có chất lượng tạo nên bộ mặt cho thành phố.
TP.HCM hiện còn thiếu những công trình, tuyến phố là điểm nhấn của toàn thành phố cho một đô thị lớn. Các công trình cao tầng sẽ giải quyết về nhiều mặt trong đó có một đóng góp rất lớn về văn hóa, kiến trúc, thể hiện trình độ phát triển, văn minh, hiện đại, tạo sự tin tưởng đối với các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.
Các nước trong khu vực xung quanh chúng ta như: Thái Lan, Malaysia, Singapore... đã có quá trình xây dựng phát triển nhà cao tầng trước Việt Nam vài chục năm. Hiện nay, họ đang phá bớt những toà nhà cao tầng xây dựng chỉ 15 - 20 năm trước do kém chất lượng về thẩm mỹ, về công năng để lấy đất xây dựng công trình mới đẹp hơn.
Chúng ta cần rút ra kinh nghiệm từ những bài học đó. Ở Sài Gòn đang có không ít nhà cao tầng vừa xây xong đã lạc hậu, rất lãng phí về tiền của và đất đai. Từ hội thảo này, chúng tôi hi vọng những ý kiến của các quý vị sẽ giúp cho các cấp quản lý, các chủ đầu tư, các KTS đang hành nghề sáng tác tránh phải trả giá đắt mà các nước bạn đã gặp phải, để TP. HCM sớm trở thành một mẫu mực về kiến trúc: hiện đại, năng động, hội nhập, giàu mạnh nhất trong cả nước.
Nguồn : http://www.kientrucvietnam.org.vn/Web/Zone.aspx?zoneid=5