logo

  • Trang chủ
  • Giới thiệu
    • Thư ngỏ
    • Khái quát về Trung tâm
    • Nhân lực Trung tâm
      • Thành viên Trung tâm
      • Cộng tác viên
    • Giới thiệu Khoa Văn hóa học
      • Khái quát về Khoa
      • Nhân lực của Khoa
  • Tin tức
    • Tin nhà (Trung tâm)
    • Tin ngành
    • Tin liên quan
  • Đào tạo - Huấn luyện
    • Các chương trình
    • Tổ chức và Hiệu quả
    • Đào tạo ở Khoa VHH
      • Chương trình đào tạo
      • Kết quả đào tạo
  • Nghiên cứu
    • Lý luận văn hóa học
      • LLVHH: Những vấn đề chung
      • VHH: Phương pháp nghiên cứu
      • VHH: Các trường phái - trào lưu
      • Loại hình và phổ quát văn hóa
      • Các bình diện của văn hóa
      • Văn hóa học so sánh
      • Vũ trụ quan phương Đông
      • Văn hóa và phát triển
      • VHH và các khoa học giáp ranh
    • Văn hóa Việt Nam
      • VHVN: Những vấn đề chung
      • Văn hóa cổ-trung đại ở Viêt Nam
      • Văn hóa các dân tộc thiểu số
      • Văn hóa Nam Bộ
      • Văn hóa nhận thức
      • Văn hóa tổ chức đời sống tập thể
      • Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân
      • Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên
      • Văn hóa ứng xử với môi trường xã hội
    • Văn hóa thế giới
      • VH Phương Đông: Những vấn đề chung
      • VH Phương Tây: Những vấn đề chung
      • Quan hệ văn hóa Đông - Tây
      • Văn hóa Trung Hoa và Đông Bắc Á
      • Văn hóa Đông Nam Á
      • Văn hóa Nam Á và Tây Nam Á
      • Văn hóa châu Âu
      • Văn hóa châu Mỹ
      • Văn hóa châu Phi và châu Úc
    • Văn hóa học ứng dụng
      • VHƯD: Những vấn đề chung
      • VHH nghệ thuật
      • Văn hóa đại chúng
      • Văn hóa giao tiếp
      • Văn hóa du lịch
      • Văn hóa đô thị
      • Văn hóa kinh tế
      • Văn hóa quản trị
      • Văn hóa giáo dục - khoa học
    • Tài liệu phổ cập VHH
      • Văn hóa Việt Nam
      • Văn hóa thế giới
      • VHH ứng dụng
    • Tài liệu tiếng nước ngoài
      • Theory of Culturology
      • Vietnamese Culture
      • Applied Culturology
      • Other Cultures
      • 中文
      • Pусский язык
    • Thư Viện Số (Sách - Ảnh - Video)
      • Tủ sách Văn hoá học
      • Thư viện ảnh
      • Thư viện video
    • Các nhà văn hóa học nổi tiếng
  • Tiện ích
    • Dịch vụ Văn hóa học
    • Dịch vụ ngoài VHH
    • Trợ giúp vi tính
    • Từ điển Văn hóa học
    • Thư viện TT và Khoa
    • Tổng mục lục website
    • Tủ sách VHH Sài Gòn
    • Giải đáp thắc mắc
  • Thư giãn VHH
    • Văn chương Việt Nam
    • Văn chương nước ngoài
    • Nghệ thuật Việt Nam
    • Nghệ thuật thế giới
    • Hình ảnh vui
    • Video vui
  • Diễn đàn
  • Liên hệ
  • Trang chủ
  • Nghiên cứu
  • Văn hóa thế giới
  • Văn hóa Đông Nam Á
Tuesday, 01 April 2008 21:31

Phan Anh Tú. Hình tượng Chằn – Yasksha trong Phật giáo Nam tông

Người post bài:  TT VHH

HÌNH TƯỢNG CHẰN – YASKSHA

TRONG PHẬT GIÁO NAM TÔNG

Phan Anh Tú

(ĐHQG TP.HCM) 

         Khi đến viếng các ngôi chùa Phật giáo Nam tông, du khách thường bắt gặp hai pho tượng thần có nét mặt hung dữ đứng trước cổng chùa. Đó chính là hình tượng Yasksha mà người Việt và người Khmer Nam Bộ thường quen gọi là tượng ông Chằn.

Chằn được gọi là Yaskha trong tiếng Sanskrit, còn tiếng Pali thì gọi là Yakkha. Phật giáo Nam tông lại có thêm từ Yasksi hay Yasksini để chỉ giống Chằn nữ. Yaksha nguyên gốc có thể là loại thần linh trong tín ngưỡng vạn vật hữu linh (animism). Truyền thuyết dân gian cho rằng Yasksha là thần cây, thần bảo vệ buôn làng và các giếng nước. Về sau Bà La Môn giáo mới biến Yasksha thành thần canh giữ kho báu, thuộc hạ của thần tài lộc Kubera. Còn theo Phật thoại Ấn Độ thì Yasksha là thuộc hạ của thần Vaisravana, thần trấn tri phương Bắc trong tín ngưỡng Thập nhị thiên vương của đạo Phật. Song Phật thoại Theravada ở Đông Nam Á lại có câu chuyện kể rằng Yasksha là giống quĩ Dạ Xoa chuyên ăn thịt người rồi được Đức Phật thu phục nên xin làm thần bảo vệ cho các ngôi chùa.

Image

                     Tượng chằn đứng hai bên cổng chùa Wat Phra Keo - Bangkok

Hình tượng Yasksha trong các ngôi chùa Nam tông thường đứng theo cặp đôi. Thường là hai tượng nam thần đứng song song hai nên cổng chùa. Đầu Chằn đội mũ hình tháp (stupa), mình mặc áo giáp dày nặng, chân đi hài, hai tay chống lên cây chùy giống như kiểu tượng của thần Vishnu (thần Bảo tồn) hay Dvarapala (thần hộ pháp) trong điêu khắc Đông Nam Á. Đặc biệt, khuôn mặt nanh ác của hai ông Yasksha thường thể hiện bằng hai màu sắc khác nhau. Nếu đứng theo hướng từ cổng nhìn vào, du khách sẽ thấy Chằn bên trái có khuôn mặt màu xanh, Chằn bên phải có màu khuôn mặt màu đỏ. Ở một số chùa lại có hình tượng một cặp Chằn nam và nữ đứng cùng nhau.

Image

                      Tượng Chằn đỡ mái tháp chùa Wat Phra Keo - Bangkok

          Hệ phái Phật giáo Nam tông chỉ thờ duy nhất hình tượng Đức Phật Thích Ca trong chánh điện (Viharn). Trong chùa rất hiếm thấy trường hợp các nhân thần khác được thể hiện dưới dạng tượng tròn. Đôi khi phía trước ngôi chánh điện người ta có xây thêm một ngôi miếu nhỏ thờ vị nữ thần Đất mà theo Phật thoại thì thần đã làm phép biến suối tóc của mình thành một một dòng thác quét trôi đạo quân của quĩ vương Mara bảo vệ Đức Phật. Ngoài cổng là hình tượng của Chằn Yasksha đứng bảo vệ cho ngôi chùa. Hình tượng các nhân thần khác hay linh vật hiện diện xung quanh ngôi chùa thường chỉ mang tính chất trang trí hay nhắc nhở về một điển tích nào đó trong Phật thoại.

            Image

                                Rasksini, Chằn nữ, trang vẽ tường chùa Phra Keo - Bangkok

         Tóm lại, cùng với tục sùng bái nữ thần Mẹ Đất, Yasksha cũng thuộc dạng tín ngưỡng dân gian có thể đã ảnh hưởng rất mạnh đến đời sống tâm linh của cư dân thời kỳ Tiền Phật giáo. Về sau tín ngưỡng này mới hòa nhập vào Phật giáo Nam tông để làm thần bảo vệ chùa chiềng nên mới có chuyện Đức Phật thu phục Yasksha tương tự như mô típ của các câu chuyện về Đức Phật và rắn Naga hay Đức Phật và 36 vị thần Nát trong Phật thoại Miến Điện.  

                                                                        (Đã đăng: Tuổi Trẻ cuối tuần tháng 03 năm 2008) 

 

Lên trên

Cùng chủ đề

  • Bilahari Kausikan. Phân tích hệ lụy của đại dịch Covid-19 đối với Đông Nam Á

  • Đinh Hoàng Thắng. Quan điểm của ASEAN về khu vực Ấn Thái Dương

  • Từ 200 năm đến 700 năm: Singapore viết lại lịch sử quốc gia

  • Vũ Đức Liêm. “Khiêu vũ giữa bầy sói”: Nước Campuchia giữa Xiêm và Pháp

  • Nguyễn Thị Hồng Thắm. Sơ lược về sách lá ở Đông Nam Á

Thông báo

Tư vấn khoa học và kỹ năng nghiên cứu…

Tủ sách văn hoá học Sài Gòn

  • Thư viện ảnh
  • Thư viện video
  • Tủ sách VHH

Phóng sự ảnh: Toạ đàm khoa học: Xây dựng…

Hình ảnh văn hóa Tết xưa (sưu tầm)

Phóng sự ảnh: Lễ hội truyền thống VHH 2011

Phóng sự ảnh Lễ hội truyền thống VHH 2010

Thành phố Sankt-Peterburg, Nga

Bộ ảnh: Việt Nam quê hương tôi 2

Tranh Bùi Xuân Phái

Bộ tem tượng Phật chùa Tây Phương

Bộ ảnh: Đá cổ Sapa

Bộ ảnh: Phong cảnh thiên nhiên

Bộ ảnh: Việt Nam quê hương tôi

"Biển, đảo Việt Nam - Nguồn cội tự bao đời":…

Con dê trong văn hóa và văn hóa Việt Nam

Văn hóa Tết ở Tp.HCM (Chương trình truyền…

Văn hóa Tp. HCM: Một năm nhìn lại và động…

Phong tục Tết cổ truyền của người Nam Bộ

Bánh tét và Tết phương Nam

Con ngựa trong văn hóa và văn hóa Việt Nam

Điện Biên Phủ - Cuộc chiến giữa hổ và voi

Nhìn lại toàn cảnh thế giới từ 1911-2011…

Tọa độ chết - một bộ phim Xô-Việt xúc động…

Video: Lễ hội dân gian Việt Nam

Văn hoá Việt từ phong tục chúc Tết

Văn hoá Tết Việt qua video

Tết ông Táo từ góc nhìn văn hoá học

“Nếp nhà Hà Nội” trên “Nhịp cầu vàng”: tòa…

Văn hóa Thăng Long - Hà Nội qua video: từ…

Hướng về 1000 năm TL-HN: Xem phim “Tử Cấm…

Hướng về 1000 năm TL-HN: Người Thăng Long…

Phim "Chuyện tử tế" – tập 2 (?!) của “Hà…

Default Image

Hướng về 1000 năm TL-HN: "Chuyện tử tế" -…

Sách “Di sản Ấn Độ trong văn hóa Việt Nam”

Nguyễn Văn Bốn. Tín ngưỡng thờ Mẫu của người…

Sách: Quản lý và khai thác di sản văn hóa…

Hồ Sĩ Quý. Con người và phát triển con người

Alonzo L. Hamby. Khái quát lịch sử Mỹ. Phần 3

Alonzo L. Hamby. Khái quát lịch sử Mỹ. Phần 2

Alonzo L. Hamby. Khái quát lịch sử Mỹ. Phần 1

Hồ Sỹ Quý. Tiến bộ xã hội: một số vấn đề về…

Hồ Sỹ Quý. Về Giá trị và Giá trị Châu Á (Phụ…

Hồ Sỹ Quý. Về Giá trị và Giá trị Châu Á…

Hồ Sĩ Quý. Về Giá trị và Giá trị Châu Á…

Sách: Chuyên đề Văn hoá học

Sách: Một số vấn đề về hệ giá trị Việt Nam…

FitzGerald. Sự bành trướng của Trung Hoa…

Hữu Đạt. Đặc trưng ngôn ngữ và văn hoá giao…

Sống chụ son sao (Tiễn dặn người yêu)

Gs. Mai Ngọc Chừ. Số phận & Tâm linh

Trần Văn Cơ. Những khái niệm ngôn ngữ học…

Đoàn Văn Chúc. Văn hóa học (Phần 3 - hết)

Đoàn Văn Chúc. Văn hóa học (Phần 2)

Các nhà VHH nổi tiếng

Julian Haynes Steward

Wen Yi'duo (Văn Nhất Đa)

Leslie Alvin White

Huang Wen'shan (Hoàng Văn Sơn)

Radcliff-Brown, Alfred Reginald

Sapir, Edward

Margaret Mead

Thăm dò ý kiến

Bạn thích cuốn "Cơ sở văn hoá VN" của tác giả nào nhất?

Chu Xuân Diên - 4.8%
Lê Văn Chưởng - 0.9%
Trần Diễm Thuý - 1%
Trần Ngọc Thêm - 37.4%
Trần Quốc Vượng - 53%
The voting for this poll has ended on: 26 06, 2020

Tổng mục lục website

tong muc luc

Tủ sách VHH Sài Gòn

tu sach VHH SG

Thống kê truy cập

  • Đang online :
  • 672
  • Tổng :
  • 3 7 8 4 0 5 5 7
  • Đại học quốc gia TPHCM
  • Đại học KHXH&NV
  • Tran Ngoc Them
  • T.c Văn hóa-Nghệ thuật
  • Tc VHDG
  • Viện NCCN
  • Khoa Văn hóa học
  • Khoa Đông phương học
  • Phòng QLKH
  • Khoa Việt Nam học
  • Khoa Hàn Quốc học
  • BM Nhật Bản học
  • Khoa Văn học - Ngôn ngữ
  • Khoa triết học
  • Khoa Quan hệ quốc tế
  • Khoa Xã hội học
  • Bảo tàng Lịch sử - Văn hóa
  • viettems.com
  • myfaifo.com
Previous Next Play Pause

vanhoahoc.vn (các tên miền phụ: vanhoahoc.edu.vn ; vanhoahoc.net)
© Copyright 2007-2015. Bản quyền thuộc Trung tâm Văn hóa học Lý luận và Ứng dụng, Trường Đại học KHXH & NV - ĐHQG Tp. HCM
ĐT (028) 39104078; Email: ttvanhoahoc@hcmussh.edu.vn; ttvanhoahoc@gmail.com. Giấy phép: số 526/GP-BC, do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 27-11-2007
Ghi rõ nguồn vanhoahoc.vn khi phát hành lại các thông tin từ website này.

Website được phát triển bởi Nhà đăng ký tên miền chính thức Việt Nam trực thuộc Trung Tâm Internet VNNIC.

Văn hóa Đông Nam Á