Chămpa, danh từ bắt nguồn từ một địa phương của Miền Bắc Ấn Độ xa xưa, đồng thời xuất hiện rất sớm nơi dải đất miền Trung Việt Nam thông qua một văn bản bia ký được tìm thấy tại Mỹ Sơn (Duy Xuyên – Quảng Nam) với niên đại 579 (Saka) tức 657 năm sau Tây Lịch

Ngang dọc miền Trung rất nhiều lần và lần nào cũng thế … tháp Chăm luôn gợi cho tôi những cảm xúc khó tả. Và thành thói quen, cứ có dịp về miền Trung tôi lại tìm đến tháp Chăm, bắt chuyện với những người đang trùng tu tháp, hỏi thăm các vị lo việc hương sự để mong được khám phá phần nào những bí ẩn của tháp. Không ít lần như thế tôi lại ra về và mang theo một bí ẩn khác của những ngôi tháp hầu như không đổi màu trước thời gian.

1. Dẫn luận 1.1. Mỗi tộc người trên thế giới đều gắn liền với nhân sinh/thẩm mỹ quan cụ thể, hay đơn  giản hơn là kiểu thức làm đẹp cho cá nhân và cộng đồng theo cách của mình.

Awơi Nãi Tilơr là một trong những akhàt jucar Raglai mà đoàn cán bộ của Viện Nghiên cứu văn hoá Việt Nam phối hợp với nhóm nghiên cứu địa phương sưu tầm được ở Khánh Hoà trong khuôn khổ dự án Điều tra, sưu tầm, bảo quản, biên dịch và xuất bản kho tàng sử thi Tây Nguyên. Sau khâu sưu tầm, công việc cần tiếp tục là nghiên cứu để xác định tư cách sử thi của Awơi Nãi Tilơr nói riêng, akhàt jucar Raglai nói chung. Chúng ta có thể căn cứ trên những tiêu chí về loại…

Văn hóa Champa, sau hai trăm năm không được vun xới, bồi đắp đã lụi tàn rất nhanh, bởi sự vô tình của thời gian và cả vô tâm của con người. Dù từ hơn trăm năm nay, nhận thấy nguy cơ tiêu vong của nền văn hóa ấy, nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học trong và ngoài nước đã đổ công sức, trí tuệ vào việc phục dựng khuôn mặt của nó, nhưng các thành tựu đạt được vẫn còn khá khiêm tốn so với thực tế yêu cầu. Vẫn còn rất nhiều lĩnh vực đang thả nổi,…

Trong đời sống tinh thần, tín ngưỡng, người Tà Ôi quan niệm có một thế giới hư vô gồm thần linh và ma quỷ cũng tồn tại với thế giới thực tại, để che chở, mang điều tốt lành, hoặc sẽ trừng phạt, gieo mọi hiểm họa đến cho bản làng. Vì thế, việc sùng bái, cúng tế thờ phụng các thần linh trong thiên nhiên xung quanh họ là những lễ nghi luôn gắn bó mật thiết trong đời sống của người Tà Ôi.

Tóm tắt : Sử thi Tây Nguyên tồn tại không phải dưới dạng những tác phẩm sáng tạo truyền miệng đơn lẻ hay là hiện tượng văn hoá của một vài dân tộc riêng biệt, mà nó là một hiện tượng văn hoá mang tính vùng, tồn tại trong nhiều dân tộc trong phạm vi vùng địa lý Tây Nguyên.

1. Sơ lược lịch sử vương quốc ChămpaTrên dải đất Việt Nam ngày nay vào thời xưa đã từng tồn tại ba quốc gia. Về đại thể thì miền bắc là lãnh thổ Đại Việt, miền trung là địa bàn của vương quốc Chămpa và miền nam là một phần lãnh thổ của vương quốc Phù Nam. Các kết quả nghiên cứu về khảo cổ học, dân tộc học, sử học… ngày càng chứng minh rõ ràng hơn về cội nguồn của ba quốc gia cổ đại ấy. Có thể nói một cách khái quát là văn minh Đại Việt…

Theo phong tục tập quán từ ngàn xưa, đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên thường tổ chức các lễ hội vào sau vụ thu hoạch. Đó là lễ mừng lúa mới, lễ lên nhà mới… Vào đầu vụ gieo trồng, họ cũng làm lễ tìm rẫy mới, lễ cúng bến nước, lễ cầu mưa. Ngoài ra còn những sự kiện bất thường như lễ tang, lễ cưới...

Vùng cực Bắc Chiêm Thành [Champa] bao gồm các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế hiện nay, nằm giữa đèo Ngang và đèo Hải Vân. Đây là vùng đất thường xảy ra giao tranh, xung đột giữa nhà Hán và Lâm Ấp trong thời kỳ Bắc thuộc vào các thế kỷ từ thứ 2 cho đến thứ 9; và sau này, giữa các triều đại Việt Nam và Chiêm Thành [Champa] trong các thế kỷ từ thứ 10 cho đến thứ 14.