Mỗi bản làng có một loại sắc phục riêng dành cho ngày hội
Xã hội Naga tổ chức theo mô hình làng liên kết tự quản trong khuôn khổ những quy định chung của nhà nước liên bang. Nhiều nhóm người Naga tổ chức một tập thể quân đội riêng nhằm bảo vệ cho cả cộng đồng. Trong mỗi bản làng, người ta xây trạm gác trên thân những tán cây to để quan sát động tĩnh trong vùng.
Các kiểu nón
Người Naga rất coi trọng nguồn gốc xuất thân của từng thành viên, do vậy các nhóm sắc dân đều có tục lệ quy định kiểu cách, màu sắc trang phục thường nhật cũng như dùng trong lễ hội để phân biệt. Ngoài sự khác biệt về mẫu trang phục, họ còn quy định cả về kiểu tóc, kiểu nón, kiểu xăm mặt, các phụ trang đi kèm v.v.. Ngày thường, nam giới cởi trần, mặc quần ngắn hoặc đóng khố. Nữ thì mặc áo và vận váy (ngắn, dài tùy vùng). Vào ngày hội, cả đàn ông và phụ nữ bỏ công trang trí cho mình những bộ trang phục nhiều màu sắc và những chiếc nón đội đầu rất ấn tượng. Họ đeo trên cổ lủng lẳng những chiếc răng hổ, móng gấu làm biểu tượng của sự chiến thắng và biểu trưng của các vị trí xã hội.
Các thiếu nữ Naga ngày hội Trang phục ngày hội
Về kinh tế, người Naga sống chủ yếu bằng nghề rừng và nghề trồng trọt theo lối “đao canh hỏa chủng” (đốt cây phát nương trồng trọt) trên nương rẫy hay các triền ruộng bậc thang mé sườn đồi dọc hai bên sông Chindwin. Một số nam giới tự liên kết thành nhóm săn bắt trong rừng sâu, trong khi một số phụ nữ có thêm nghề dệt thổ cẩm truyền thống tại nhà. Tỉ lệ biết chữ ở cộng đồng Naga vào khoảng 61%
Các mẫu xăm mặt và thân thể. Thời trước, mỗi vết xăm phản ánh một chiến tích của tục săn đầu người.
Người Naga vốn thẳng tính, thật thà, chăm chỉ, gan dạ và nóng tính. Mỗi một người đàn ông là một chiến binh đích thực. Sức mạnh và lòng can đảm là thước đo nam tính và vị trí của họ trong cộng đồng. Trước đây người Naga có tục săn đầu người; mỗi nhóm hoa văn xăm trên mình là thành tích của một lần đi săn thành công, được hiểu là biểu tượng của sự may mắn và lòng dũng cảm. Hủ tục này bị cấm triệt để từ năm 1991, và từ đó trở đi quê hương của người Naga đã trở thành những vùng hấp dẫn du khách thập phương.
Quan tài trên lửa và vò đựng xương cốt Tượng nhà mồ canh giữ linh hồn người quá cố
Tín ngưỡng Naga theo thuyết vật linh. Họ tin rằng con người có hồn (1 hay nhiều hơn), khi chết, linh hồn sẽ tìm đường về với tổ tiên tận chốn rừng sâu nơi mà người phàm trần không bao giờ đặt chân tới được. Do vậy các nghi lễ tống tiễn linh hồn trong phong tục tang ma được thực hiện rất nghiêm ngặt. Một số nơi dựng nhà mồ cho người chết, trên đó gắn các kỷ vật của người quá cố và các vật dụng cần thiết với hy vọng tất cả đều sẽ hữu ích ở thế giới bên kia. Một số bản làng xưa có tục đốt quan tài bằng lửa nhỏ trong suốt hai tháng liền, sau đó gom xương, tro còn lại cất vào trong chậu và mang đi chôn. Một số nơi dựng tượng nhà mồ, giữ tục dâng lễ vào những ngày đặc biệt. Một số gia đình dựng bàn thờ thần thánh trong nhà ngụ ý xua đuổi tà ma và bảo vệ các chiến binh nơi trận mạc.
Người Naga râm ran mở hội suốt năm. Lấy nhóm dân Lainong làm ví dụ, các lễ hội phổ biến có thể kể như lễ hội Kai-vi (khai hội đầu xuân), lễ Lor Sorh Sao (lễ xuống đồng), lễ Au Zeh (lễ Tạ lỗi các nạn nhân bị săn đầu), lễ Auk-sa (lễ hội Mừng gieo hạt), lễ Kyoh Shau Vee (lễ hội Gặt hái) v.v.. Mỗi nhóm sắc dân đều có những lễ hội riêng, song tòan thể dân Naga đều có chung Tết năm mới Kaing Bi – lễ hội quan trọng nhất của họ.
2. Lễ hội Kaing Bi
Trống gỗ Naga Đánh trống gỗ ngày hội
Tết năm mới Kaing Bi là dịp người Naga tại Myanmar tổ chức sum họp toàn thể cộng đồng. Có thể nói, lễ hội là dịp hội tụ, gặp gỡ, giao lưu của nhiều dòng chảy văn hóa Naga, là dịp cùng nhau giữ gìn và phát huy vốn văn hóa truyền thống hàng ngàn năm tuổi của mình. Người Naga lựa chọn vị trí trung tâm để mọi người tụ tập, thường là đồi Lahe – nơi được cho là vùng đất linh thiêng của họ.
Từ vài ngày trước tết, người Naga nhộn nhịp tập dượt các điệu múa truyền thống nhằm phục vụ lễ hội và góp phần giữ gìn truyền thống. Một đấu trường được dựng lên, trang trí bằng một chiếc cổng đẹp với những biểu tượng chào mời rất độc đáo.
Những chiếc cột thiêng
Trước khi chính lễ diễn ra, người ta tiến hành dựng những cây cột linh thiêng ngay phía trước các ngôi nhà làng (morung), cùng theo đó mọi người cầu nguyện cho năm mới sung túc. Các cây cột thiêng được vát một mặt phẳng, trên đó trang trí nhiều lớp màu đỏ, trắng, đen theo truyền thống hình chữ V. Tiếp đến, người ta cột những con gà làm vật cúng tế vào chân cột. Một vị thầy tế rắc vài giọt rượu lên mình gà, miệng khấn cầu thần linh phù trợ cho cộng đồng năm mới khắm khá. Sau đó, người ta cắt cổ gà, để máu gà phún ra quanh chân cột làm dấu hiệu của sự may mắn. Rồi những bát rượu đựng bằng cốc lá chuối, những bát ngũ cốc và các đồ lễ được bày ra để dâng cúng thánh thần.
Quang cảnh ngày hội Kaing Bi
Nam nữ Naga vào hội múa Kaing Bi
Ngay sau khi tiến hành nghi lễ cúng tế, từng nhóm người Naga đại diện cho từng bản làng bắt đầu vào hội múa. Những điệu múa của người Naga trông rất mạnh mẽ, thường kết hợp nhịp nhàng của toàn bộ cơ thể (đầu, tay, chân). Các điệu nhảy còn được bổ sung các đường đao lưỡi mác vút lên không trung phần nào thể hiện sinh động lối sống canh nông và săn bắt thường nhật của họ. Mỗi bản làng là một điệu múa, cứ thế ngày hội kéo dài đến tận khuya. Xen kẽ với những điệu nhạc xập xình và những vũ điệu rừng xanh mạnh mẽ, người ta còn tổ chức hội vật, trò nhảy sạp, thi đánh trống, thi thổi tù và, thổi sáo trúc v.v., tất cả làm cho không khí lễ hội Kaing Bi càng thêm nhiều màu sắc.
Các chiến binh ngày hội Kaing Bi
Lễ hội kết thúc bằng nghi thức đốt lửa và nhảy múa tập thể. Đối với người Naga, niềm vui ngày tết Kaing Bi sẽ là động lực cho họ tiếp tục cuộc hành trình của sự sống trong suốt một năm sau đó. Năm 2008, Tết Kaing Bi được tổ chức vào hai ngày 15, 16 tháng giêng vừa qua ở Lahe.
Tài liệu tham khảo
1. Hokishe Sema (1982) Emergence of Nagaland, Vikas Publishers, 1982
2. J.D. Saul (2005) The Naga of Burma – their festivals, customs and way of life, Orchid Press.
3. http://blog.360.yahoo.com/blog-TEV4uxYneLISRIFzIvOgIA--?cq=1&p=6
4. http://www.finemyanmar.com/images/chinnaga01.jpg&imgrefurl=http://www.finemyanmar.com
5. http://images.google.com/imgres?imgurl=http://www.myanmartourismservices.com
6. http://images.google.com/imgres?imgurl=http://www.myanmarvoyages.com
7. http://myanmar-society.blogspot.com/2006_08_01_archive.html
8. http://www.journeysmyanmar.com/tour_f3.htm
9. http://www.myanmarmtetours.com
10. http://www.myanmarplg.com/eng/advertisment_naga.htm
11. http://www.thestandard.com.hk/news_print.asp?art_id=37032&sid=11945798
12. http://www.unescocat.org/cultmon/en/dossiers/nagues.html
13. http://www.usiofindia.org/article_Jul_Sep03_5.htm
14. http://www.webindia123.com/nagaland/People/PeopleS.htm